Ngày 21 tháng 8 năm 2025, Kanye West đã thông báo trên nền tảng X về việc phát hành đồng tiền mã hóa với thông điệp: "YEEZY Token đã đến - một nền kinh tế mới dựa trên blockchain", kèm theo đường dẫn trang web chính thức. Arthur Hayes, đồng sáng lập BitMEX, cũng đã chú ý đến dự án YZY và kêu gọi Kanye West không nên "rug" (hành động bán tháo gây sụp đổ thị trường), đồng thời bày tỏ sự lạc quan về hiệu suất của YZY trong thị trường bull.

Vậy dự án YZY là gì? Những tranh cãi hiện nay xung quanh nó? Và làm thế nào để đánh giá hiện tượng người nổi tiếng phát hành tiền mã hóa?

I. Tổng quan về dự án YZY

Token do Kanye West phát hành có tên là YZY. Trang web chính thức mô tả: "YZY là token hỗ trợ mọi giao dịch trong hệ sinh thái YZY MONEY", và YZY MONEY cho phép người dùng "kiểm soát mọi thứ mà không chịu ảnh hưởng từ các tổ chức tập trung".

Bài đăng của Kanye trên nền tảng X kèm theo một hình ảnh được cho là địa chỉ ví tiền mã hóa của anh, cùng đường dẫn trang web chính thức.
Sau khi video xác nhận phát hành YZY được đăng tải, vốn hóa thị trường của token YZY đã đạt mức 3 tỷ USD. Theo dữ liệu từ nền tảng phân tích GMGN.Ai, vốn hóa hiện tại của token này là khoảng 1,14 tỷ USD. Giá cao nhất đạt 3,23 USD, nhưng đến thời điểm hiện tại đã giảm xuống còn 1,1493 USD, mức giảm 64,42% so với đỉnh.

Trang web chính thức của YZY MONEY cung cấp thông tin chi tiết về tokenomics của YZY:

• 20% dành cho phát hành công khai,

• 10% cho thanh khoản,

• 30% phân bổ cho Yeezy Investments LLC (khóa 3 tháng, giải phóng tuyến tính trong 24 tháng),

• 20% dành cho nhóm phát triển (khóa 6 tháng, giải phóng tuyến tính trong 24 tháng),

• 20% cho quỹ phát triển hệ sinh thái (khóa 12 tháng, giải phóng tuyến tính trong 24 tháng).

YZY được phát hành trên blockchain Solana. Mục tiêu của YZY là thể hiện sự "ủng hộ và tham gia" vào các giá trị mà biểu tượng này đại diện, chứ không phải là một cơ hội đầu tư. Hệ sinh thái YZY bao gồm Ye Pay (một bộ xử lý thanh toán tiền mã hóa cho phép các thương nhân chấp nhận thanh toán bằng thẻ tín dụng và tiền mã hóa với phí thấp) và thẻ tín dụng YZY.

YZY sử dụng cơ chế chống snipe (chống mua giá thấp), triển khai 25 địa chỉ hợp đồng và chỉ chọn một địa chỉ làm token chính thức. Kế hoạch vesting của token sử dụng Jupiter Lock - một giao thức mã nguồn mở đã được kiểm toán, chia thành ba phần với thời gian cliff và vesting 24 tháng khác nhau. Token có thể được giao dịch trên Meteora của Solana, và địa chỉ pool thanh khoản chính thức đã được công bố.

II. Những tranh cãi xung quanh YZY

1. Lợi dụng ví nội bộ để kiếm lời

Conor Grogan, giám đốc tại Coinbase, đã chia sẻ trên mạng xã hội: "Theo ước tính của tôi, ít nhất 94% token YZY được nắm giữ bởi các thành viên nội bộ; 87% token được lưu trữ trong một ví đa ký duy nhất (hiện đã phân tán thành nhiều ví); hơn 3% token được mua bởi nhiều ví (đã chuẩn bị sẵn) thông qua một giao dịch lớn ngay khi thị trường mở cửa; hơn 7% token nằm trong pool thanh khoản."

Theo theo dõi từ Lookonchain, sau khi YZY ra mắt, chỉ có YZY được thêm vào pool thanh khoản mà không có USDC. Nhà phát triển có thể bán YZY bằng cách thêm/xóa thanh khoản, tương tự như LIBRA. Nhiều ví nội bộ đã chuẩn bị sẵn vốn và mua YZY ngay sau khi thông báo được đăng. Một ví với địa chỉ bắt đầu bằng 6MNWV8 đã thử mua vào ngày hôm trước, và hôm nay chi 450.611 USDC để mua 1,29 triệu YZY với giá 0,35 USD, sau đó bán 1,04 triệu YZY với giá 1,39 triệu USD, giữ lại 249.907 YZY (khoảng 600.000 USD) và thu lợi hơn 1,5 triệu USD.

Ngoài ra, một nhà đầu tư nghi ngờ nắm giữ thông tin nội bộ đã mua nhầm YZY và lỗ 710.000 USD. Sau đó, địa chỉ này mua 761.000 USD token YZY chính thức và hiện đã thu lợi hơn 710.000 USD.

2. Kanye West có thực sự phát hành token?

Vào tháng 2 năm nay, Kanye West từng tuyên bố rằng anh sẽ không phát hành tiền mã hóa vì chúng "lừa gạt người hâm mộ bằng sự cường điệu hóa". West cũng chỉ ra rằng đã có người liên hệ với anh để quảng bá một loại tiền mã hóa giả với giá 2 triệu USD thông qua các chiêu trò lừa đảo trên mạng xã hội.

Do đó, nhiều người không tin rằng Kanye West thực sự phát hành token và nghi ngờ tài khoản của anh đã bị xâm phạm. Trên nền tảng X, nhiều người cho rằng video đăng tải có thể được tạo bởi AI chứ không phải do Kanye West tự ghi hình.
Trên Polymarket thậm chí còn xuất hiện các cá cược về việc liệu tài khoản của Kanye có bị tấn công hay không.

Tuy nhiên, trang web chính thức và cửa hàng trực tuyến của anh đều liệt kê YZY như một phương thức thanh toán tiềm năng, điều này cho thấy dự án có thể thực sự do Kanye West triển khai.

III. Góc nhìn về hiện tượng người nổi tiếng phát hành tiền mã hóa

Hiện tượng người nổi tiếng phát hành tiền mã hóa không còn xa lạ trong ngành công nghiệp tiền mã hóa. Từ Tổng thống Mỹ đến các ngôi sao trong nhiều lĩnh vực, không ít người đã tham gia phát hành token.

Vào ngày 17 tháng 1 năm 2025, Trump đã công bố Meme coin của mình trên mạng xã hội: TRUMP coin. Sau khi ra mắt, giá TRUMP coin biến động mạnh, mở cửa ở mức 0,1824 USD và tăng hơn 15.000% trong vòng 12 giờ lên khoảng 30 USD. Trong 24 giờ, giá đạt mức cao nhất 75,35 USD với vốn hóa thị trường đạt 82 tỷ USD, trước khi giảm trở lại.

Ngày sau khi Trump phát hành token, phu nhân Melania cũng phát hành Meme coin mang tên "MELANIA", và con trai nhỏ của ông cũng ra mắt token "BARRON".

Cuối tháng 5 năm 2025, vận động viên Olympic Caitlyn Jenner đã phát hành Meme coin trên nền tảng Pump.fun; ca sĩ R&B Jason Derulo hợp tác với Sahil Arora phát hành token JASON; rapper Waka Flocka Flame từng phát hành Meme coin FLOCKA; nghệ sĩ âm nhạc Australia Iggy Azalea cũng phát hành token MOTHER.

Không ngoại lệ, tất cả các token này đều được săn đón trong thời gian ngắn trước khi nhanh chóng giảm giá. Ngoại trừ TRUMP coin thỉnh thoảng tăng mạnh nhờ những phát ngôn của Trump, hầu hết token của người nổi tiếng đã biến mất.

Việc phát hành token của người nổi tiếng chủ yếu khai thác danh tiếng, lượng người theo dõi và sự ủng hộ của người hâm mộ để kiếm lời, là kết quả của sự kết hợp giữa "nền kinh tế chú ý" và "cường điệu hóa". Dù là tổng thống hay người nổi tiếng thông thường, token của họ thường tăng giá nhanh chóng sau khi ra mắt, sau đó lao dốc. Do thiếu giá trị thực, đà tăng và sự chú ý chỉ là nhất thời.

Việc phát hành token của người nổi tiếng trước hết phải đối mặt với vấn đề tuân thủ quy định. Trong khuôn khổ pháp lý tại Mỹ, nhiều token bị coi là "chứng khoán chưa đăng ký", tiềm ẩn rủi ro như "gây quỹ trái phép" hoặc "phát hành token trái phép". Thứ hai, phần lớn Meme coin bị nghi ngờ là trò "cắt lỗ" nhà đầu tư, không có giá trị thực và chỉ dựa vào hiệu ứng người nổi tiếng để thu hút đầu tư. Hành động thao túng giá cả đã khiến nhiều nhà đầu tư bị thiệt hại. Cuối cùng, việc phát hành token mang tính đầu cơ cao, đi ngược lại tinh thần kỹ thuật của cộng đồng crypto và không đóng góp cho sự phát triển lâu dài của ngành.

Tuy nhiên, việc phát hành token của người nổi tiếng không hoàn toàn vô ích. Chẳng hạn, sau khi Trump phát hành TRUMP coin, nhiều người dân Mỹ đã biết đến công nghệ blockchain và tiền mã hóa, bắt đầu tham gia và nâng cao nhận thức về tiền mã hóa.

IV. Kết luận

YZY vẫn đang trong giai đoạn đầu, và sự thành công của dự án phụ thuộc vào khả năng triển khai thực tế. Nếu không có ứng dụng thực tiễn, YZY sẽ chỉ là một Meme coin mang tính đầu cơ và chìm nghỉm giữa vô số token khác. Đối với nhà đầu tư, cần đầu tư tỉnh táo, không nên mù quáng chạy theo xu hướng. Nhận diện được các dự án có giá trị thực lâu dài mới là chìa khóa đầu tư thành công.