Stablecoin trong thế giới crypto trông giống như một mỏ neo bất khả xâm phạm. Nó trỗi dậy giữa những biến động thị trường và khát khao tột độ về sự "ổn định", phát triển thành cây cầu then chốt kết nối tài chính truyền thống với thế giới số. Tuy nhiên, một câu hỏi liên quan đến vận mệnh của nó đã lộ diện: Thời kỳ hoàng kim của hoạt động kinh doanh stablecoin, mỏ vàng tưởng chừng kiên cố này, rốt cuộc còn có thể khai thác được bao lâu? Đây không phải là một vấn đề đơn giản về thời gian, mà là một câu chuyện hoành tráng về công nghệ, quy định, chủ quyền tiền tệ và hình thái tài chính tương lai.

I. Bối Cảnh Ra Đời và Chức Năng Sứ Mệnh Của Stablecoin

Sự xuất hiện của stablecoin không hề ngẫu nhiên, nó là bàn tay cầu cứu mà hệ sinh thái gốc của tiền mã hóa đã vươn ra về phía thế giới truyền thống trong sự tuyệt vọng.

Sinh ra từ khát vọng sinh tồn trong thị trường biến động. Giấc mơ của Bitcoin là một "hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng", nhưng sự biến động giá dữ dội của nó đã khiến nó thất bại nghiêm trọng trong hai chức năng cốt lõi của tiền tệ: thước đo giá trị và phương tiện trao đổi. Cơn sốt năm 2017 và mùa đông năm 2018 đã khiến thị trường nhận thức sâu sắc rằng một hệ thống tài chính không có sự ổn định nội tại giống như một con tàu lênh đênh trên biển động mà không có vật dằn, có thể bị lật úp bất cứ lúc nào. Cho dù là các nhà giao dịch tìm kiếm nơi trú ẩn tạm thời hay các giao thức tài chính phi tập trung cần một đơn vị định giá đáng tin cậy, thị trường đều khẩn thiết kêu gọi một công cụ vừa có tính toàn cầu, tức thời của tiền mã hóa, lại vừa có thể duy trì sự ổn định về giá. Stablecoin đã ra đời nhằm đáp ứng nhu cầu đó.

Chức năng cốt lõi của stablecoin có thể quy về ba điểm.

Một là phương tiện trao đổi và công cụ thanh toán. Nó là "máu" lưu thông trong các sàn giao dịch tiền mã hóa, làm giảm đáng kể ma sát và sự phức tạp của giao dịch giữa các loại tiền mã hóa với nhau. Trong lĩnh vực thanh toán và chuyển tiền xuyên biên giới, nó đã cho thấy tiềm năng thách thức hệ thống SWIFT truyền thống, thực hiện chuyển giao giá trị toàn cầu gần như ngay lập tức với chi phí thấp.

Hai là nơi lưu trữ giá trị và công cụ phòng ngừa rủi ro. Khi thị trường lao dốc, các nhà giao dịch có thể nhanh chóng chuyển đổi tài sản biến động thành stablecoin, "đậu" vốn để bảo toàn tiền vốn, chờ đợi cơ hội mới. Điều này là một van an toàn cực kỳ quan trọng trong hệ sinh thái crypto thuần túy thiếu vắng các tài sản phòng ngừa rủi ro truyền thống.

Ba là tài sản nền tảng của thế giới DeFi. Trong toàn bộ "bộ đồ chơi lắp ráp" DeFi, stablecoin là nguyên liệu thô cốt lõi cho hầu hết mọi mảnh ghép. Nó là tài sản thế chấp cho các giao thức cho vay, là thành phần chính của các nhóm thanh khoản trên các sàn giao dịch phi tập trung, là tài sản sinh lời cho canh tác lợi nhuận.

Chính những nhu cầu cấp thiết này đã thúc đẩy stablecoin từ chỗ không có gì đến tăng trưởng bùng nổ, hình thành nên một thị trường khổng lồ trị giá hàng trăm tỷ USD như ngày nay, và mở ra thời kỳ hoàng kim đầu tiên, và rực rỡ nhất của nó.

II. Phân Tích Điểm Giống và Khác Nhau Giữa Stablecoin và CBDC

Tuy nhiên, trong khi stablecoin tiến lên mạnh mẽ, một lực lượng khác đang âm thầm trỗi dậy ở cấp độ quốc gia - Tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương. Hai loại hình này có hình thái tương tự, đều thể hiện dưới dạng token kỹ thuật số, nhưng bản chất lại khác biệt rất xa, giống như hoa sinh đôi mọc hoang dã ngoài đồng với một cây đại thụ được nhà nước chăm sóc cẩn thận.

Điểm giống nhau nằm ở hình thái kỹ thuật số và mục tiêu hiệu quả. Cả hai đều dựa trên công nghệ blockchain hoặc các Công nghệ sổ cái phân tán tương tự, nhằm mục đích nâng cao hiệu quả thanh toán, giảm chi phí giao dịch và thích ứng với hình thái kinh tế ngày càng số hóa. Cả hai đều cố gắng giải quyết một số điểm đau trong hệ thống tài chính truyền thống, như sự chậm trễ và chi phí cao của thanh toán xuyên biên giới.

Tuy nhiên, sự khác biệt của chúng là căn bản, quyết định con đường phát triển và vận mệnh khác nhau.

Niềm tin phi tập trung so với Tín dụng chủ quyền quốc gia. Đây là sự khác biệt cốt lõi nhất. Các stablecoin thế chấp bằng tiền pháp định đại diện là USDT/USDC, tín dụng của chúng cuối cùng bắt nguồn từ dự trữ USD trong các ngân hàng giám sát, đây là một "sự ánh xạ trên chuỗi" của tín dụng truyền thống. Trong khi đó, tín dụng của CBDC bắt nguồn trực tiếp từ bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương; nó là phần mở rộng kỹ thuật số của tín dụng chủ quyền quốc gia, có tính pháp nhân, và xếp hạng tín dụng của nó là bất kỳ tổ chức tư nhân nào không thể sánh được.

Được thúc đẩy bởi thị trường và đấu tranh tuân thủ so với Thiết kế từ trên xuống và bắt buộc pháp lý. Stablecoin được các doanh nghiệp tư nhân phát hành và vận hành, các quy tắc của chúng được định hình bởi thị trường và cộng đồng công nghệ, luôn khám phá và đấu tranh trong vùng xám của quy định toàn cầu. CBDC được thiết kế, phát hành và quản lý bởi ngân hàng trung ương, được nhúng ngay từ khi sinh ra vào khuôn khổ pháp lý và quy định hiện có, và mang tính bắt buộc của pháp luật.

Sự đánh đổi giữa ẩn danh và minh bạch. Stablecoin cung cấp một mức độ ẩn danh giả; mặc dù hồ sơ giao dịch có thể được xem công khai, nhưng danh tính có thể tách rời khỏi địa chỉ. CBDC vốn dĩ phải đối mặt với thách thức thiết kế về "tính ẩn danh có thể kiểm soát" - ngân hàng trung ương cần cân bằng giữa bảo vệ quyền riêng tư của công chúng với đáp ứng các nhu cầu quy định như chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố và thực thi chính sách tiền tệ, điều này có thể dẫn đến một khả năng giám sát tài chính tập trung, có thể kiểm soát nhiều hơn.

"Vòi nước" bên ngoài hệ thống so với Công cụ chính sách trong hệ thống. Việc phát hành stablecoin chủ yếu được xác định bởi nhu cầu thị trường. Nó hoạt động như một "vòi nước" nằm ngoài chính sách tiền tệ truyền thống, và các dòng chảy quy mô lớn của nó có thể tác động đến sự ổn định tài chính và truyền tải chính sách tiền tệ của các nền kinh tế nhỏ. CBDC tự bản thân nó là phương tiện trực tiếp của các công cụ chính sách tiền tệ; ngân hàng trung ương có thể sử dụng chúng để thực thi chính sách lãi suất hoặc điều chỉnh cấu trúc một cách chính xác và hiệu quả hơn.

III. Phân Tích Sâu Về Cách Tiếp Cận Stablecoin Của Trung Quốc và Mỹ

Đối mặt với các đề xuất mới về stablecoin và CBDC, hai cường quốc Trung Quốc và Mỹ, dựa trên hệ thống tài chính, triết lý quản lý và chiến lược toàn cầu của họ, đã thể hiện các cách tiếp cận hoàn toàn khác biệt.

Mô hình của Mỹ có thể được tóm tắt là "Thị trường đi đầu, quy định thu nạp, song song hai luồng." Là một quốc gia có thị trường tài chính mạnh và năng lực đổi mới công nghệ, Mỹ đã thể hiện sự bao dung đáng kinh ngạc đối với stablecoin. Các stablecoin tuân thủ như USDC đã được các cơ quan quản lý công nhận sơ bộ, và Quốc hội đang tích cực thúc đẩy luật nhằm đưa việc phát hành stablecoin vào khuôn khổ quy định liên bang, trên thực tế "hợp pháp hóa" chúng.

Trong khi đó, Mỹ đã thông qua dự luật chống CBDC, làm rõ xu hướng ngắn hạn. Mặc dù nghiên cứu và phát triển Đô la Kỹ số đang được tiến hành, thái độ thận trọng, tập trung nhiều hơn vào việc nghiên cứu tác động lâu dài của nó đối với hệ thống tài chính, quyền riêng tư và vị thế tiền tệ quốc tế của đồng đô la. Chiến lược của Mỹ rất có thể là cho phép stablecoin tư nhân cùng tồn tại và cạnh tranh với một đồng đô la kỹ thuật số tiềm năng trong tương lai, hình thành một hệ sinh thái tiền kỹ thuật số sôi động hơn được neo vào tài sản bằng đô la Mỹ, từ đó củng cố thêm quyền bá chủ toàn cầu của đồng đô la Mỹ.

Mô hình của Trung Quốc là "Chủ quyền dẫn dắt, phát triển từng bước, hệ sinh thái khép kín." Trung Quốc đã áp dụng một con đường rõ ràng và kiên định: kiên quyết cấm bất kỳ tổ chức tư nhân nào phát hành stablecoin ở đại lục, coi đó là mối đe dọa tiềm tàng đối với an ninh tài chính và chủ quyền tiền tệ. Đồng thời, Trung Quốc đang thúc đẩy toàn diện việc nghiên cứu, phát triển và thí điểm nhân dân tệ kỹ thuật số, biến nó thành người dẫn đầu toàn cầu về CBDC. Định vị chiến lược của e-CNY rất rõ ràng: chủ yếu phục vụ các kịch bản thanh toán bán lẻ trong nước, nâng cao hiệu quả thanh toán, tăng cường hiệu quả của chính sách tiền tệ và cung cấp một điểm tựa công nghệ mới cho quốc tế hóa nhân dân tệ. Trung Quốc đang xây dựng một hệ sinh thái tài chính kỹ thuật số lấy nhân dân tệ kỹ thuật số làm trung tâm, với các tổ chức tài chính khác nhau làm các nút, hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của chủ quyền. Đối với stablecoin ở nước ngoài, Trung Quốc duy trì sự cảnh giác cao, hạn chế nghiêm ngặt việc lưu thông và sử dụng của chúng trên thị trường nội địa. Vào tháng 9 năm 2025, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc đã ra mắt Trung tâm Vận hành Quốc tế Nhân dân tệ Kỹ thuật số, bao gồm nền tảng thanh toán xuyên biên giới, nền tảng dịch vụ blockchain và nền tảng tài sản kỹ thuật số, có thể nói là bao gồm hầu hết tất cả các chức năng của stablecoin.

Hai mô hình này phản ánh sự va chạm dữ dội giữa hai triết lý "đổi mới do thị trường thúc đẩy" và "an ninh do nhà nước dẫn dắt" trong thời đại tiền kỹ thuật số, cũng báo trước sự phân mảnh tiềm năng của bối cảnh tiền kỹ thuật số toàn cầu trong tương lai.

IV. Vai Trò Của Stablecoin và CBDC Trong Nền Kinh Tế Blockchain Tương Lai

Ngay cả khi đối mặt với sự cạnh tranh từ CBDC, stablecoin sẽ tiếp tục đóng một vai trò then chốt trong hệ thống kinh tế blockchain trong một thời gian khá dài nữa, nhưng chức năng của chúng sẽ phát triển và đào sâu.

Trong một hệ sinh thái kinh tế token điển hình, chức năng thanh toán và lưu thông giống như hệ tuần hoàn, rất quan trọng. Token dịch vụ và token vốn chủ sở hữu lần lượt đảm nhận chức năng truy cập tài nguyên trong hệ sinh thái và phân quyền quản trị, trong khi token thanh toán tập trung vào đơn vị tài khoản và phương tiện trao đổi. Trong lĩnh vực này, stablecoin và CBDC tạo thành hai con đường kỹ thuật với những lợi thế riêng.

Stablecoin, đặc biệt là các loại tuân thủ chủ đạo, có lợi thế cốt lõi là kế thừa tính mở và toàn cầu vốn có của blockchain. Chúng hoạt động trên các chuỗi công khai không cần sự cho phép, có thể được nhúng liền mạch vào các ứng dụng DeFi khác nhau và các kịch bản thương mại toàn cầu, cung cấp điểm neo giá trị và cặp giao dịch tuyệt vời cho token dịch vụ và token vốn chủ sở hữu, và nâng cao đáng kể hiệu quả luồng vốn. Tuy nhiên, tín dụng của chúng dựa vào việc quản lý dự trữ của các tổ chức thương mại, tiềm ẩn rủi ro tín dụng và sự không chắc chắn về quy định.

CBDC đại diện cho phần mở rộng kỹ thuật số của tín dụng quốc gia. Lợi thế lớn nhất của chúng nằm ở tính pháp nhân và đảm bảo pháp lý tuyệt đối, cung cấp sự ổn định cao nhất và tính cuối cùng của thanh toán. Trong các khoản thanh toán trong nước với khuôn khổ pháp lý rõ ràng và các kịch bản kết nối với hệ thống tài chính truyền thống, CBDC có uy tín không gì sánh được. Nhưng thiết kế của chúng thường mang tính tập trung hơn và có thể có những hạn chế trong việc di chuyển xuyên biên giới và khả năng tương thích với một số giao thức phi tập trung.

Tóm lại, hai loại không phải là mối quan hệ thay thế đơn giản mà tạo thành một mô hình bổ sung. Stablecoin giỏi trong việc thúc đẩy một mạng lưới kinh tế crypto toàn cầu mở và đổi mới, trong khi CBDC tập trung vào việc củng cố cơ sở hạ tầng tài chính kỹ thuật số do nhà nước dẫn dắt. Trong thế giới đa chuỗi, đa nền kinh tế phức tạp trong tương lai, chúng rất có thể sẽ cùng tồn tại lâu dài và phát triển đồng bộ dựa trên các kịch bản ứng dụng và yêu cầu quy định khác nhau, cùng nhau hỗ trợ một hệ sinh thái kinh tế token thịnh vượng và đa dạng.

V. Có Lẽ Stablecoin Không Phải Là Không Thể Thay Thế

Trở lại câu hỏi ban đầu: Thời kỳ hoàng kim trong kinh doanh của stablecoin sẽ kéo dài bao lâu? Có lẽ nó đang đứng tại một điểm ngoặt lịch sử, phụ thuộc vào tốc độ phát triển của ba biến số then chốt.

Tốc độ và mức độ nghiêm ngặt của việc thực thi quy định toàn cầu. Một khi các nền kinh tế lớn thiết lập các khuôn khổ quy định nghiêm ngặt, thời kỳ hoàng kim "tăng trưởng hoang dã" của stablecoin sẽ kết thúc, bước vào giai đoạn cạnh tranh trưởng thành đặc trưng bởi sự tuân thủ và lợi nhuận mỏng dần.

Mức độ trưởng thành và quảng bá của CBDC từ các nền kinh tế lớn. Nếu các CBDC chủ đạo như đồng đô la kỹ thuật số và đồng euro kỹ thuật số được chính thức ra mắt trong tương lai và mở cho người không cư trú sử dụng, chúng sẽ, với lợi thế tín dụng không gì sánh được, tạo thành sự thay thế trực tiếp, kiểu đánh hạ cấp đối với stablecoin trong nhiều kịch bản như thanh toán xuyên biên giới.

Sự tiến hóa của chính công nghệ blockchain và khả năng tương tác đa chuỗi. Nếu các giải pháp đơn vị tài khoản phi tập trung ưu việt hơn xuất hiện trong tương lai mà không dựa vào tài sản ổn định giá làm tài sản thế chấp, vị trí nền tảng của stablecoin cũng sẽ bị lung lay.

Stablecoin là một sản phẩm lịch sử của sự thất bại của hệ thống cũ và sự chưa thiết lập của hệ thống mới. Chúng đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh ban đầu như một "cây cầu" và "chất xúc tác", khai sáng cho thị trường về nhu cầu giá trị ổn định kỹ thuật số. Khi các lực lượng kỹ thuật số chủ quyền bước vào đấu trường và công nghệ lặp lại, hào quang "thiết yếu" của stablecoin có thể dần phai nhạt, cuối cùng có lẽ phát triển thành một lựa chọn quan trọng, thay vì cốt lõi duy nhất, trong bối cảnh tài sản kỹ thuật số đa dạng trong tương lai.

Thời kỳ hoàng kim của nó là một cơ hội được thời đại ban tặng. Cơ hội này sẽ không đột ngột đóng lại nhưng sẽ dần thu hẹp khi làn thủy triều kỹ thuật số chủ quyền đến gần. Có lẽ chúng ta cần ngẩng đầu lên khỏi việc theo đuổi cơ hội trước mắt và suy ngẫm về cách xây dựng giá trị sâu sắc hơn, khả năng tuân thủ tốt hơn và các mô hình sinh thái bền vững hơn. Như câu nói, thế giới rộng lớn này, "chỉ có sự thay đổi là không thay đổi."