Gần đây, cộng đồng tiền điện tử đã dấy lên một cuộc thảo luận về việc "liệu VC mã hóa đã chết hay chưa."

Báo cáo mới nhất về đầu tư mạo hiểm từ Galaxy Research cho thấy, trong quý II năm 2025, các startup về tiền điện tử và blockchain đã huy động được tổng cộng 1,97 tỷ USD thông qua 378 thương vụ. So với quý trước, số tiền huy động giảm 59% và số lượng giao dịch giảm 15%. Đây là tổng số tiền huy động theo quý thấp thứ hai kể từ quý IV năm 2020.

Nhà nghiên cứu độc lập Haotian chỉ ra: "Đã bốn năm rồi, các VC thậm chí còn chưa tìm ra được một mô hình đầu tư bền vững; các VC hàng đầu có thể nhận được các điều khoản tốt nhất, giá thấp nhất, cơ hội thoái vốn sớm hơn, trong khi phần lớn các VC vừa và nhỏ dựa vào các khoản đầu tư tiếp theo để kiếm chút ít, bị các tổ chức lớn xem như người tiếp quản rủi ro; phần lớn VC chỉ là 'nhà đầu tư cá nhân cỡ lớn', về cơ bản đang đánh cược vào xác suất thông qua sự đa dạng của danh mục đầu tư; thị trường đang tìm kiếm một khả năng không cần đến VC."

Giới chuyên gia trong ngành nhìn nhận thế nào về sự diệt vong của VC mã hóa? VC trong cộng đồng tiền điện tử có thực sự sắp không còn?

I. VC Mã Hóa Chịu Thất Bại Nặng Nề

Nghiên cứu chung của Chainplay và Strorible cho thấy, trong số 1181 dự án mã hóa nhận được vốn mạo hiểm từ ngày 1/1/2023 đến ngày 31/12/2024, gần 45% đã ngừng hoạt động và 77% có doanh thu hàng tháng dưới 1000 USD.

Về phía các công ty đầu tư mạo hiểm, Polychain Capital có tỷ lệ đầu tư thất bại cao nhất, với 44% dự án tham gia bị chấm dứt và 76% dự án không tạo ra doanh thu hiệu quả; Yzi Labs (nguyên là Binance Labs) có tỷ lệ dự án được hỗ trợ thất bại lên tới 72%; Các công ty đầu tư mạo hiểm hàng đầu như Circle, Delphi Ventures, Consensys và Andreessen Horowitz cũng có một số lượng lớn dự án được hỗ trợ đã ngừng hoạt động, nhiều trường hợp hơn hai phần ba dự án thất bại.

Trong số các nhà đầu tư thiên thần, cựu CTO của Coinbase Balaji Srinivasan có tỷ lệ "dự án ma" cao nhất, đạt 57%; Arthur Hayes là 34%, Santiago Santos là 15%, trong khi các dự án được Sandeep Nailwal và Stani Kulechov hỗ trợ có lần lượt 10% đã ngừng hoạt động.

Dữ liệu cho thấy mối tương quan đáng kể giữa quy mô huy động vốn và tỷ lệ thành công. Các dự án huy động được hơn 50 triệu USD có tỷ lệ thất bại thấp hơn đáng kể, trong khi trong số các dự án huy động dưới 5 triệu USD, 33% đã thất bại và 20% đã ngừng hoạt động.

II. Lập Luận VC Trở Nên Lý Tính Hơn

Jademont, Đồng sáng lập kiêm CEO của Waterdrip Capital, chỉ ra: "Tại sao VC sắp không còn? Mọi người có thể xem các thông báo niêm yết trên các sàn CEX hàng đầu trong hai năm qua. Họ chỉ nói với bạn rằng 'XXX' (một vài chữ cái) sắp được lên sàn, mọi người hãy nhanh chóng đầu cơ đi, mà không thèm tốn thêm một từ nào để giới thiệu tại sao dự án này được lên sàn và dự án này làm gì. Nhiều nhà đầu tư cá nhân đã vật lộn với các 'con chó săn' thao túng thị trường hàng tháng trời mà thậm chí không biết tài sản mình đang giao dịch làm gì, chứ đừng nói đến việc sử dụng sản phẩm. Các sàn CEX đã trở nên giống sòng bạc một cách trầm trọng, và ngay cả sòng bạc đôi khi cũng gian lận.

Nghe nói rằng các tiêu chí hàng đầu hiện nay của các sàn CEX khi đánh giá việc lên sàn là mức độ nhiệt tình của cộng đồng, nguồn vốn tạo lập thị trường có đủ hay không, và liệu có sẵn sàng cống nạp đủ số token miễn phí hay không. Nếu điều kiện lên sàn là như vậy, thì sự tồn tại của VC quả thực không còn ý nghĩa lớn nữa. Bởi vì hầu hết các VC không có khả năng giúp các dự án xây dựng cộng đồng, cũng không muốn giúp các dự án thao túng thị trường và đánh bạc với các nhà đầu tư cá nhân.

Vì vậy, thay vì nói VC sắp không còn, chi bằng nói rằng VC đã đưa ra những lựa chọn khác. Nhưng thứ nhất, họ không muốn quảng bá nữa. Bởi vì quảng bá ngoài việc quan hệ công chúng ra thì chẳng có ý nghĩa thực tế nào. Hơn nữa, nếu dự án làm hỏng, họ sẽ bị cộng đồng cùng chửi bới với đội ngũ dự án. Phải biết rằng, ngay cả với những đội ngũ có trách nhiệm, các dự án giai đoạn đầu vốn đã có xác suất thất bại rất cao. Chi bằng đợi khi dự án phát triển lớn mạnh rồi mới nói với thị trường rằng 'Tôi đã đầu tư vào dự án này.' Thứ hai, nhiều dự án hoàn toàn không có kế hoạch phát hành token, hoặc không kinh doanh với khách hàng cá nhân, vậy thì việc quảng bá cũng chẳng cần thiết nữa. Chỉ cần ăn mừng khi họ gióng hồi chuông IPO. Xem lịch trình thì năm sau ít nhất có 3-5 dự án đầu tư giai đoạn đầu sẽ lên sàn Nasdaq. Hiện nay, khởi nghiệp không chỉ có con đường thoái vốn duy nhất là phát hành token nữa."

Bà Sylvia To, Giám đốc của Bullish Capital Management, cho biết: Các nhà đầu tư mạo hiểm tiền điện tử đang giảm mức độ ưa thích rủi ro, tránh các chủ đề nóng trong tháng và có cái nhìn phê phán hơn đối với các khoản đầu tư. "Bạn thực sự phải bắt đầu suy nghĩ, ngành này đang xây dựng cơ sở hạ tầng này, nhưng ai đang sử dụng nó? Khối lượng giao dịch có đủ nhiều không? Khối lượng giao dịch được tạo ra thông qua các blockchain này có đủ để biện minh cho tất cả số vốn đã huy động hay không?"

Năm 2025, nhiều dự án đang huy động vốn với định giá quá cao và thường không hợp lý, phụ thuộc nhiều vào dự báo dòng tiền trong tương lai.

III. Lập Luận Về Sự Thay Đổi Dòng Chảy Vốn

Mối tương quan dài hạn giữa giá Bitcoin và VC đã không còn tồn tại và "khó khôi phục." Sự tách biệt này bắt nguồn từ sự quan tâm giảm sút từ các nhà đầu tư mạo hiểm và thị trường ngày càng chú trọng vào việc tích lũy Bitcoin hơn là các khoản đầu tư khác.

Đầu tư mạo hiểm tập trung vào tiền điện tử khó lòng trở lại mức cao năm 2021. Nguồn: Galaxy Research

Dữ liệu từ Insights4VC cho thấy: một sự thay đổi trong dòng chảy vốn. Các công ty tài chính tài sản kỹ thuật số (công cụ chủ yếu huy động vốn để mua tiền điện tử) đã thu hút phần lớn đầu tư trong năm nay, hút 15 tỷ USD để tích lũy Bitcoin, Ethereum và các token khác tính đến ngày 21 tháng 8.

Sự phân kỳ giữa các quỹ lớn tích trữ tiền điện tử và các startup tìm kiếm vốn mạo hiểm phản ánh sự thay đổi trong tâm lý nhà đầu tư. Giám đốc điều hành Bitwise Hunter Horsley cho biết, ngày càng nhiều nhà hậu thuẫn yêu cầu các con đường sinh lời rõ ràng hơn và các mô hình kinh doanh bền vững. Việc theo đuổi lợi nhuận đang thúc đẩy đầu tư của Phố Wall vào Ethereum. "Nếu bạn lấy 1 tỷ USD ETH, đưa vào một công ty, và rồi staking nó, đột nhiên, bạn bắt đầu có lãi. Các nhà đầu tư đã quen với những công ty có thể sinh lời."

Nick Tomaino, người sáng lập 1confirmation, từng đăng trên nền tảng X rằng sự trỗi dậy của Ethereum có nghĩa là "cái chết của VC mã hóa", 99% VC mã hóa sẽ sớm diệt vong. Đúng địa điểm, đúng thời điểm, tiếp cận được vốn tổ chức, không có tầm nhìn hoặc sáng tạo, việc phù hợp với người dùng mới là con đường duy nhất để phát triển lâu dài.

IV. Lập Luận Về Sự Trưởng Thành Của Thị Trường

Bà Eva Oberholzer, Giám đốc Đầu tư của công ty đầu tư mạo hiểm Ajna Capital: Các công ty đầu tư mạo hiểm đang trở nên kén chọn hơn về các dự án mã hóa mà họ đầu tư, điều này cho thấy một sự thay đổi so với chu kỳ trước do sự trưởng thành của thị trường. "Chúng ta đã đạt đến một giai đoạn khác của tiền điện tử, tương tự như mỗi chu kỳ của các công nghệ khác mà chúng ta đã thấy trong quá khứ."

Sự trưởng thành của thị trường đã làm chậm tốc độ đầu tư tiền hạt giống, khi các VC chuyển trọng tâm sang các dự án trưởng thành với mô hình kinh doanh rõ ràng. "Vấn đề ở đây nhiều hơn là về các mô hình doanh thu có thể dự đoán, sự phụ thuộc vào thể chế và việc áp dụng không thể đảo ngược. Vì vậy, những gì chúng ta thấy bây giờ là tiền điện tử không được thúc đẩy bởi bất kỳ cơn sốt Memecoin nào hoặc các xu hướng khác, mà liên quan nhiều hơn đến việc áp dụng thể chế. Hiện tại, các công ty đầu tư mạo hiểm đang tập trung vào các dự án stablecoin và đầu tư vào các hình thức cơ sở hạ tầng thanh toán khác có thể tạo ra phí."

Sự thay đổi trong hoạt động đầu tư mạo hiểm phản ánh xu hướng rộng hơn trong đầu tư tiền điện tử thể chế và sự tập trung vào các doanh nghiệp tài sản kỹ thuật số tạo ra doanh thu, thay vì đầu cơ giá cả thúc đẩy đầu tư trong các chu kỳ tiền điện tử trước đó như thị trường tăng giá năm 2021.

V. Tương Lai Của VC

Nhà giao dịch Tong JunJun chỉ ra: "Trong thị trường tăng giá trước, VC là nhà máy sản xuất giấc mơ, kể chuyện, đẩy định giá và bán cho thị trường thứ cấp. Chu kỳ này, họ phát hiện ra chính họ lại trở thành những người bị các nhà tạo lập thị trường và lưu lượng lượng 'cắt lỗ'. Cái gọi là sự sụp đổ của logic đầu tư thực chất là quyền phát ngôn bị thu hồi. Hiện nay, VC không còn đầu tư vào dự án nữa; một số đã trở thành nhà tạo lập thị trường, một số chuyển sang ươm tạo, và nhiều người khác học theo mô hình của ngân hàng đầu tư, sống dựa vào thanh khoản và hoa hồng."

Nhà giao dịch định lượng Ares chỉ ra: Nhiệm vụ của VC trong các ngành truyền thống không gì khác ngoài việc cung cấp vốn + hỗ trợ tài nguyên, điều này đặc biệt hiệu quả trong môi trường mà việc huy động vốn trong ngành truyền thống khó khăn và yêu cầu niêm yết nghiêm ngặt. Trong khi đó, trong cộng đồng tiền điện tử, môi trường dường như rất khác biệt; khó khăn trong huy động vốn và yêu cầu lên sàn giao dịch hoàn toàn khác. Vì vậy, VC cũng phải thay đổi tương ứng để thích nghi với môi trường đầu tư và huy động vốn của giới mã hóa. Tôi nghĩ trong tương lai VC trong giới mã hóa sẽ chia thành hai loại chính: VC của các sàn giao dịch hàng đầu — được đầu tư đồng nghĩa với việc xếp hàng chờ lên sàn; VC có lưu lượng khổng lồ — chẳng hạn như a16z, hiểu rõ cách chơi của giới tiền điện tử, giỏi marketing và có thể cung cấp dịch vụ một cửa cho các dự án không tiếc công sức.

Theo báo cáo nghiên cứu của Galaxy: Trong Q2/2025, danh mục khai thác mỏ (mining) đã thu hút số tiền lớn hơn (khoảng trên 300 triệu USD) — đây là lần đầu tiên trong những năm gần đây danh mục khai thác mỏ nhận được tỷ trọng cao nhất. Trong cùng kỳ, các danh mục như sàn giao dịch, cho vay, Web3, NFT, trò chơi, DAO, vũ trụ ảo và cơ sở hạ tầng vẫn chiếm số lượng dự án đầu tư nhiều hơn. Hoạt động VC nhìn chung vẫn năng động và lành mạnh, với các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, cơ sở hạ tầng blockchain và giao dịch tiếp tục thu hút các thương vụ và vốn đầu tư, và hoạt động gọi vốn tiền hạt giống cũng duy trì ổn định.

Kết Luận

Thế sự xoay vần, những VC mã hóa từng thúc đẩy nhịp điệu của thị trường tăng giá trước đây lại gặp phải sự lạnh nhạt trong chu kỳ này. Sự lý tính hóa của VC, thay đổi dòng chảy vốn, sự trưởng thành của thị trường mã hóa... Bất kể những người tham gia thị trường đồng ý với lập luận nào, có lẽ thời đại kiếm tiền dễ dàng của các VC đã thực sự qua đi. Điều các VC nên làm không phải là làm rõ "liệu họ còn sống hay không", mà nên chứng minh bằng hành động thực tế rằng "tôi đang sống tốt hơn."