Tuần lễ Blockchain Quốc tế Thượng Hải 2025 và Hội nghị Thượng đỉnh Blockchain Toàn cầu lần thứ 11 đã được tổ chức tại Thượng Hải. Đồng sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin, đã phát biểu thông qua kết nối video, chia sẻ quan điểm của mình, những tiến bộ mới của Ethereum và các ứng dụng trong tương lai. Vitalik cho biết, công nghệ blockchain và mật mã đã đạt được những tiến bộ to lớn trong thập kỷ qua, và năm đến mười năm tới sẽ chứng kiến giai đoạn "thực sự khả dụng, có thể mở rộng và chi phí thấp".

Vitalik chỉ ra rằng các công nghệ mật mã mới như bằng chứng không hiểu biết (ZK) và mã hóa đồng cấu toàn phần (FHE) đang trưởng thành nhanh chóng, hiệu quả tính toán của chúng đã được cải thiện đáng kể, trải nghiệm của nhà phát triển được cải thiện rõ rệt. Ông tiết lộ, hiện tại mạng chính Ethereum có thể tạo bằng chứng ZK cho các khối L1 trong thời gian thực thông qua khoảng 50 GPU, điều mà hai năm trước được coi là "phải mất ít nhất năm đến mười năm nữa mới có thể đạt được". Trong tương lai, ZK sẽ không chỉ được sử dụng để mở rộng quy mô và bảo mật mà còn nâng cao mức độ phi tập trung, bởi vì việc xác minh khối sẽ trở nên "chỉ mất một mili giây".

Vitalik khuyến khích các nhà phát triển tích cực tham gia vào hoạt động khởi nghiệp, nghiên cứu phát triển cốt lõi và thực hành ứng dụng với công nghệ ZK và FHE, chẳng hạn như tham gia vào các hệ sinh thái như Scroll, Taiko, Lighter, Intmax, Aztec, cũng như các tình huống mới như bỏ phiếu ZK, danh tính riêng tư. Ông nói, sự phát triển của blockchain giống như quá trình phổ cập của công nghệ mã hóa ngày trước—từ đắt đỏ và phức tạp đến hiện diện khắp nơi, hầu như không tốn chi phí. Khi ZK và FHE đạt đến mức độ phổ cập tương tự, cuộc cách mạng blockchain thực sự mới bắt đầu.

Golden Finance đã tổng hợp phát biểu của Vitalik Buterin như sau.

Vitalik: Chào mọi người, chào mừng mọi người đến tham dự sự kiện này. Trong vòng 10 năm này, ngành công nghiệp blockchain và tiền mã hóa đã phát triển rất nhiều. Công nghệ blockchain lúc ban đầu còn rất sơ khai, so với 10 năm trước, đề xuất giá trị hiện nay đã có tiến bộ rất lớn.

Chủ đề bài phát biểu hôm nay của tôi là suy nghĩ về công nghệ blockchain và mã hóa. Blockchain và ZK bằng chứng không hiểu biết, FHE (mã hóa đồng cấu toàn phần), tất cả các công nghệ khác đều có thể mở rộng, thứ hai là thân thiện với nhà phát triển, thứ ba là rẻ. Nếu những công nghệ này không có nhiều nhược điểm, chúng ta có thể làm gì với chúng?

Thực ra công nghệ mã hóa có nhiều phần, giống như những phần thế giới đã có. Thứ nhất là chữ ký, thứ hai là mã hóa. Mã hóa là sự khác biệt giữa HTTP và HTTPS. Mọi người nên nhớ, 20 năm trước công nghệ không có https đã tồn tại. Nhưng 20 năm sau, tất cả các trang web, tất cả ứng dụng, tất cả ứng dụng đều được xây dựng dựa trên mã hóa. Phần đầu tiên của https là mã hóa, phần thứ hai là chữ ký. Tại sao 20 năm trước chúng ta không có tình huống này? Tại sao bây giờ lại có? Đó là bởi vì chi phí cho chữ ký và mã hóa bây giờ gần như bằng không.

Thực ra không phải 20 năm trước công nghệ chữ ký và mã hóa không tồn tại. Trước năm 1976 và 1978 đã có một số bài báo quan trọng, sau đó còn có RSA, có thể nói là thuật toán chữ ký và mã hóa hiện đại đầu tiên. Khoảng năm 1980 có thuật toán DES, khoảng năm 1989 bắt đầu có thuật toán BGW. Khoảng năm 1992 là PGP, đến năm 2015 công nghệ này đã trở nên phong phú, có mặt ở khắp mọi nơi, trở nên rẻ như vậy, đơn giản như vậy, nên không cần phải suy nghĩ về nhược điểm của công nghệ này.

Mười năm gần đây, tôi bắt đầu liên quan đến một số công nghệ mã hóa mới trong lĩnh vực mật mã, một là ZK (bằng chứng không hiểu biết), hai là FHE (mã hóa đồng cấu toàn phần). Hiệu suất tính toán của chúng đã được cải thiện đáng kể, trải nghiệm của nhà phát triển được cải thiện rõ rệt.

Trên L2, năm nay giới hạn Gas trên mạng chính Ethereum đã tăng từ 30 triệu lên 45 triệu, nhưng chúng tôi có kế hoạch tiếp tục tăng nó, có thể tăng gấp 10 lần, 100 lần. Các bạn cảm thấy chi phí công nghệ này rất thấp, UX của nhà phát triển trở nên rất tốt. Blockchain hiện nay cũng có tiến bộ tương tự. Kết quả là gì? Nếu bây giờ bạn đang suy nghĩ về công nghệ ZK, có thể có câu hỏi: Tại sao cần ZK? Chúng ta có thể tránh ZK không? Nhiều khi blockchain cũng vậy, tại sao cần blockchain, có thể tránh blockchain không?

Năm năm nữa tôi đoán thái độ của nhiều người đối với ZK sẽ không còn là hỏi tại sao phải dùng ZK, mà là hỏi tại sao không thêm ZK. Ethereum có tác động rất lớn trong ngắn hạn. Bây giờ chúng tôi có một kế hoạch, bạn có thể thấy trên mạng chính Ethereum có nhiều ZK EVM, chúng hiện đang chứng minh Ethereum L1 trong thời gian thực. Điều này hai năm trước là hoàn toàn không thể. Hai năm trước mọi người đều nghĩ có thể cần năm năm, mười năm mới làm được. Nhưng bây giờ có thể (làm được). Bây giờ khoảng 50 GPU, có thể chứng minh hầu hết mọi khối Ethereum trong thời gian thực, không phải 30 triệu, mà là 45 triệu. Vì vậy, trong khi chúng tôi mở rộng quy mô dài hạn, chúng tôi cũng có thể đạt được một mạng lưới có thể mở rộng hơn và phi tập trung hơn. Tại sao? Bởi vì chúng ta không cần mọi nút kết nối tất cả các giao dịch trong blockchain, chúng ta cũng có thể sử dụng hầu hết các nút bằng cách sử dụng bằng chứng ZK, việc xác minh chỉ mất một mili giây, rất nhanh.

Một ưu điểm khác của ZK là quyền riêng tư. Vì vậy, năm nay chúng ta có thể có một khẩu hiệu dự án: chúng ta cần suy nghĩ về tất cả các khía cạnh quyền riêng tư của Ethereum, bao gồm quyền riêng tư giao dịch trên chuỗi, quyền riêng tư giao dịch ngoài chuỗi, bao gồm tất cả các loại ứng dụng. Tất cả những điều này bây giờ đều có thể làm được. Hai năm trước có thể làm được một chút, nhưng bây giờ có thể làm được nhiều hơn trước. Một vấn đề quan trọng nữa là mối quan hệ giữa mật mã, blockchain và phần cứng. Trong lĩnh vực blockchain, chúng tôi có một câu nói, "không phải khóa riêng của bạn, không phải tiền của bạn". Nếu bạn không tự mình kiểm soát khóa riêng của ví, khóa riêng của bạn do người khác kiểm soát, nếu người khác kiểm soát, bạn không thể xác minh liệu tiền của mình có an toàn hay không. Mọi thứ được thực hiện trong blockchain đều dựa vào mật mã, mật mã dựa vào khóa riêng, thuật toán cần chạy trong phần cứng, cần được lưu trữ trong phần cứng. Nếu bạn không thể tin tưởng phần cứng của mình, bạn không thể tin tưởng mọi thứ xảy ra trên phần cứng đó.

Thực ra nhiều lĩnh vực có vấn đề này. Blockchain có tài sản kỹ thuật số và danh tính kỹ thuật số, nhưng IT cũng có vấn đề này. Nếu tất cả các thiết bị bên trong đều có một máy tính, thì làm sao bạn có thể tin tưởng nó? Y tế cũng có vấn đề này, quyền riêng tư trong lĩnh vực y tế cũng rất quan trọng.

Gần đây chúng tôi đã bắt đầu một dự án thú vị. Nếu bạn chơi DeFi Coin (phiên âm) hoặc DXR (phiên âm) của Singapore, bạn có thể thấy một thiết bị nhỏ có thể cho bạn xem chất lượng không khí, cho bạn xem CO2, có thể xem rất nhiều chỉ số khác nhau. Có thiết bị như vậy giúp chúng ta biết thêm về những gì đang xảy ra trong không khí, vì vậy y tế rất quan trọng. Nhưng cũng có vấn đề quyền riêng tư quan trọng. Mười năm, hai mươi năm nữa, thông tin được biết trong thế giới vật lý có thể gấp 1000 lần so với bây giờ. Làm thế nào để bảo vệ quyền riêng tư? Làm thế nào để bảo vệ an ninh? Vì vậy, thứ chúng tôi đang làm là phiên bản tương lai của thiết bị, cần thêm công nghệ mật mã, có thể đồng thời biết những gì chúng ta muốn từ dữ liệu, nhưng không tiết lộ quyền riêng tư của mỗi người, mỗi nơi. ZK rất hữu ích.

Thứ nhất, chúng ta biết mật mã là quan trọng, nhưng bây giờ phát hiện ra mật mã thực sự có thể sử dụng được. Thứ hai, phần cứng mã nguồn mở và có thể xác minh cũng quan trọng. Thực ra lĩnh vực blockchain và nhiều lĩnh vực khác đều có vấn đề tương tự. Có rất nhiều phát triển trong tất cả các lĩnh vực tôi vừa nói. Làm thế nào bạn có thể tham gia?

Tôi nghĩ có ba câu trả lời:

Thứ nhất, khởi nghiệp. Bây giờ bạn có thể làm hoặc hỗ trợ một số ứng dụng sử dụng ZK, FHE, blockchain để tạo ra các ứng dụng như ZKID.

Thứ hai, nghiên cứu phát triển và tối ưu hóa công nghệ mật mã cốt lõi. Quỹ Ethereum có nhóm Lean, có rất nhiều cơ hội hợp tác. Mọi người có thể liên hệ với nhóm Lean.

Thứ ba, có thể sử dụng các ứng dụng dựa trên công nghệ hiện có như Scroll, Taiko, Lighter, Intmax, Aztec, v.v., và một số ứng dụng bỏ phiếu ZK, như zkpassport đã tồn tại khoảng hai năm, Aragon đã công bố đầu năm nay sẽ sử dụng bỏ phiếu ZK, và một số ví. Hiện tại đã có nhiều cách để tham gia vào các lĩnh vực này.

Tôi nghĩ có lẽ năm năm sau, mười năm sau, vấn đề nên suy nghĩ là: bây giờ chúng ta có nhiều công nghệ như HTTPS sử dụng mật mã đơn giản như chữ ký, mã hóa, nhưng bạn không biết họ có những công nghệ này. Những công nghệ này đặc biệt thuận tiện, có thể sử dụng trực tiếp, không cần suy nghĩ về chi phí, không cần suy nghĩ về vấn đề người dùng. Nếu blockchain ZK, như L1, L2, FHE cũng có thể đạt đến cấp độ hiệu quả đó, thì mọi việc sẽ được giải quyết. Nếu có thể đạt được, chúng ta có thể làm gì với công nghệ này? Câu trả lời cần bắt đầu thử nghiệm ngay bây giờ. Mỗi năm có thể tạo ra ngày càng nhiều ứng dụng, có lẽ mỗi năm sẽ biết thêm một chút. Tôi rất vui được tham gia vào quá trình nghiên cứu phát triển công nghệ cùng mọi người và hy vọng được tiếp tục tham gia cùng mọi người.