Tiên phong trong lĩnh vực stablecoin thuật toán chính là AMPL (Ampleforth), cũng là thế hệ stablecoin thuật toán đầu tiên. Sau khi AMPL trở nên nổi tiếng, hàng loạt dự án sao chép đã xuất hiện, thay đổi đối tượng neo giá, điều chỉnh chu kỳ hoặc thực hiện các cải tiến nhỏ khác. Ví dụ như RMPL, XMPL, TMPL, REBASE, xBTC, sBTC, v.v.

Sau đó, các stablecoin thuật toán thế hệ thứ hai như ESD, Basis Cash ra đời. Chúng tham khảo thiết kế của Basecoin nổi tiếng trước đây, kết hợp với kinh nghiệm từ yield farming và stablecoin đàn hồi, từ đó tạo ra cơ chế stablecoin mới.

Mô hình AMPL

Là stablecoin thuật toán thế hệ đầu, mô hình AMPL khá đơn giản và trực tiếp: thông qua việc tăng hoặc giảm số lượng token mà người dùng nắm giữ để duy trì mục tiêu giá quanh mốc 1 USD. Cơ chế này, điều chỉnh nguồn cung để ổn định giá token, được gọi là "rebase". Cụ thể, AMPL thực hiện điều chỉnh tổng nguồn cung hàng ngày:

• Nếu giá giao dịch của AMPL cao hơn 5% so với mục tiêu, số lượng AMPL trong ví sẽ tăng sau rebase (tổng nguồn cung tăng).

• Nếu giá giao dịch của AMPL nằm trong khoảng ±5% so với mục tiêu, rebase sẽ không diễn ra trong ngày đó.

• Nếu giá giao dịch của AMPL thấp hơn 5% so với mục tiêu, số lượng AMPL trong ví sẽ giảm sau rebase (tổng nguồn cung giảm).

Có thể hiểu đơn giản: khi giá stablecoin cao hơn 1 USD, người dùng sẽ nhận thêm stablecoin thông qua airdrop. Khi giá stablecoin thấp hơn 1 USD, một phần stablecoin sẽ tự động "bốc hơi". Ví dụ, nếu giá stablecoin giảm xuống 0.5 USD, số lượng stablecoin trong tất cả các ví sẽ giảm một nửa, khan hiếm sẽ đẩy giá lên cho đến khi trở về 1 USD.

Tuy nhiên, mô hình này cũng có nhược điểm, vì cơ chế đàn hồi đơn lẻ khó có thể hoàn thiện. Ví dụ, ban đầu bạn mua 10 stablecoin thuật toán với giá 100 USD mỗi đồng, mục tiêu giá là ổn định ở 10 USD. Nhưng cơn sốt đầu tư có thể đẩy giá lên cao hơn, đồng thời cơ chế stablecoin thuật toán sẽ tăng tổng nguồn cung để ổn định giá. Kết quả là người dùng sẽ nắm giữ nhiều hơn 10 stablecoin ở mức giá đã tăng, và trước khi điều chỉnh nguồn cung phát huy hiệu quả, số tiền trong tay bạn sẽ nhiều hơn 100 USD.

Tương tự, thiệt hại cũng có thể bị khuếch đại. Trong cơ chế rebase của AMPL, khi giá token giảm dưới mức neo, tâm lý hoảng loạn sẽ gia tăng. Dù người dùng biết tỷ lệ sở hữu token không đổi, nhưng việc thấy giá token trong ví giảm cùng với số lượng giảm có thể khiến một số người bán ra, từ đó đẩy giá xuống thêm và số lượng token trong ví tiếp tục giảm.