Token hóa cổ phiếu đang trở thành câu chuyện hấp dẫn nhất về sự hội tụ giữa TradFi và Web3 vào năm 2025.

Dữ liệu từ rwa.xyz cho thấy, kể từ đầu năm, quy mô tài sản token hóa liên quan đến cổ phiếu đã tăng từ gần như bằng không lên đến hàng trăm triệu USD, phản ánh việc token hóa cổ phiếu đang từ khái niệm nhanh chóng đi vào thực tế—trải qua quá trình tiến hóa từ tài sản tổng hợp sang mô hình lưu ký cổ phiếu thật và mở rộng sang các hình thức cao cấp hơn như phái sinh.

Quá khứ và hiện tại của token hóa cổ phiếu Mỹ

Nói một cách đơn giản, đây là việc ánh xạ cổ phiếu truyền thống thành token kỹ thuật số thông qua công nghệ blockchain, mỗi token đại diện cho một phần quyền sở hữu tài sản cơ bản. Những token này có thể được giao dịch trên chuỗi 24/7, phá vỡ giới hạn về thời gian và địa lý của thị trường chứng khoán truyền thống, giúp nhà đầu tư toàn cầu tham gia một cách liền mạch.

Xét từ góc độ token hóa, token hóa cổ phiếu Mỹ không phải là khái niệm mới (đọc thêm: Đằng sau cơn sốt "Token hóa cổ phiếu": Lộ trình phát triển của câu chuyện Tokenization). Ngay từ chu kỳ trước, các dự án tiêu biểu như Synthetix và Mirror đã khám phá cơ chế tài sản tổng hợp trên chuỗi:

Mô hình này không chỉ cho phép người dùng đúc và giao dịch "token cổ phiếu Mỹ" như TSLA, AAPL thông qua thế chấp vượt mức (ví dụ: SNX, UST) mà còn bao phủ tiền tệ, chỉ số, vàng, dầu thô—gần như mọi tài sản có thể giao dịch. Lý do là tài sản tổng hợp theo dõi giá tài sản cơ bản và được tạo ra bằng cách thế chấp vượt mức.

Ví dụ, người dùng có thể stake tài sản crypto trị giá 500 USD (như SNX, UST) để đúc tài sản tổng hợp neo theo giá (như mTSLA, sAAPL) và giao dịch. Toàn bộ cơ chế hoạt động dựa trên oracle định giá + hợp đồng trên chuỗi, không có đối tác thực sự, nên về lý thuyết có thể đạt trải nghiệm thanh khoản không giới hạn và không trượt giá.

Tuy nhiên, mô hình này không thực sự sở hữu cổ phiếu tương ứng mà chỉ "đánh cược" vào biến động giá. Điều này đồng nghĩa với việc nếu oracle thất bại hoặc tài sản thế chấp sụp đổ (như Mirror đã gục ngã vì UST), toàn bộ hệ thống sẽ đối mặt với rủi ro mất cân bằng thanh lý, mất neo giá và sụp đổ niềm tin người dùng.

Điểm khác biệt lớn nhất của làn sóng "token hóa cổ phiếu Mỹ" lần này nằm ở mô hình cơ bản "lưu ký cổ phiếu thật + phát hành ánh xạ". Hiện tại, mô hình này chủ yếu chia làm hai hướng, khác biệt cốt lõi chỉ nằm ở việc có giấy phép phát hành hợp quy hay không:

1. Phát hành hợp quy bởi bên thứ ba + tích hợp đa nền tảng, đại diện là Backed Finance (xStocks) và MyStonks. MyStonks hợp tác với Fidelity để neo 1:1 với cổ phiếu thật, trong khi xStocks mua và lưu ký cổ phiếu thông qua Alpaca Securities LLC.

2. Mô hình khép kín tự vận hành bởi công ty môi giới có giấy phép, điển hình như Robinhood, sử dụng giấy phép môi giới để hoàn tất quy trình từ mua cổ phiếu đến phát hành token trên chuỗi.

Từ góc độ này, ưu điểm chính của làn sóng token hóa cổ phiếu lần này là tài sản cơ bản có thể xác minh, tính bảo mật và tuân thủ cao hơn, đồng thời dễ được các tổ chức tài chính truyền thống chấp nhận.