Trong báo cáo tài chính Q2/2025, Circle tiết lộ kế hoạch ra mắt ARC - một blockchain chuyên cho stablecoin. Không chỉ Circle, trước đó có tin rằng gã khổng lồ thanh toán Stripe đang hợp tác với quỹ đầu tư Paradigm để phát triển một blockchain thanh toán có mã hiệu Tempo.
Với sự dẫn đầu của Circle và Stripe, liệu xu hướng tự xây blockchain có trở thành làn sóng? Và điều này sẽ đe dọa thế nào đến câu chuyện "lớp thanh toán toàn cầu" của các blockchain hiện có như Ethereum?
Gã khổng lồ nhập cuộc: Blockchain chuyên biệt
Circle công bố trong báo cáo Q2/2025 kế hoạch ra mắt ARC - một Layer-1 tập trung vào tài chính stablecoin vào cuối năm nay. Blockchain này tương thích hoàn toàn với EVM, sử dụng USDC làm token gas gốc, hỗ trợ xác nhận thanh toán trong dưới một giây và tính năng "ẩn danh tùy chọn" phù hợp với yêu cầu tuân thủ.
Lý do cốt lõi Circle xây blockchain riêng là sự bùng nổ của nghiệp vụ stablecoin. Số liệu Q2/2025 cho thấy lượng USDC lưu hành tăng 90% so với cùng kỳ, đạt 61,3 tỷ USD và lên 65 tỷ USD tính đến 10/8. Số dư USDC trên nền tảng tăng 924%, ví người dùng tăng 68% lên 5,7 triệu.
Giảm chi phí là ưu tiên hàng đầu khi nhu cầu stablecoin tăng mạnh. Chi phí phân phối của Circle tăng 64% lên 407 triệu USD, làm giảm biên lợi nhuận. ARC sử dụng USDC làm gas và tích hợp vào hệ sinh thái riêng, giúp Circle giảm phụ thuộc vào đối tác như Coinbase, từ đó tối ưu lợi nhuận.
Tốc độ thanh toán dưới một giây của ARC tối ưu cho các tình huống thanh toán thay vì tập trung vào phi tập trung. Circle đang xin thành lập ngân hàng ủy thác quốc gia và kết nối với tài khoản chính của Fed để giảm chi phí và nâng cao hiệu quả vốn. Tính năng ẩn danh và giao diện tuân thủ của ARC cũng được thiết kế cho các kịch bản như thanh toán xuyên biên giới hay chứng khoán.
Với các công ty thanh toán, lớp thanh toán là mạch máu. Phụ thuộc vào blockchain bên thứ ba đồng nghĩa với việc để người khác kiểm soát hạ tầng cốt lõi. Biến động phí gas và bất ổn nâng cấp mạng có thể ảnh hưởng đến trải nghiệm thanh toán và lợi nhuận. Blockchain riêng giúp kiểm soát mô hình phí và lộ trình nâng cấp, đồng thời đáp ứng nhu cầu cốt lõi: độ trễ thấp, thông lượng cao và thời gian xác nhận dự đoán được.
Với Circle - ông lớn stablecoin tuân thủ, sở hữu blockchain riêng là điều tất yếu. Động thái hiện tại được thúc đẩy bởi Đạo luật GENIUS của Mỹ và sự mở rộng thị trường USDC.
Làn sóng tự xây blockchain: Mối đe dọa hay cơ hội cho Ethereum?
Không chỉ Circle, Stripe cũng hợp tác với Paradigm phát triển Tempo - blockchain thanh toán tương thích EVM, tập trung vào tốc độ cao và độ trễ thấp cho các kịch bản thanh toán toàn cầu.
Đây không phải là chiến lược cá biệt. Sau Circle và Stripe, các gã khổng lồ như PayPal, Shopify, Adyen hay thậm chí ngân hàng lớn có thể sẽ xây blockchain riêng để nắm chủ quyền thanh toán.
Tác động đến hệ sinh thái blockchain hiện tại là gì? Liệu Ethereum - vừa khoác lên mình câu chuyện RWA và lớp thanh toán stablecoin toàn cầu - có bị đe dọa?
Trong ngắn hạn, các blockchain riêng này không cạnh tranh trực tiếp với Ethereum, Solana hay BNB Chain do tập trung vào hiệu suất và tuân thủ thay vì phi tập trung tối đa hay hệ sinh thái DeFi đa dạng. Nhưng về dài hạn, mối đe dọa là có thật.
Hiện phần lớn giao dịch USDC diễn ra trên Ethereum và Layer-2 của nó. Nếu USDC chạy natively trên ARC và tích hợp vào ứng dụng thanh toán qua API, việc thanh toán stablecoin có thể chuyển từ "đa chuỗi mở" sang "khép kín theo chiều dọc", làm giảm khối lượng stablecoin và thanh khoản DeFi trên Ethereum.
Tương tự, nếu Stripe hay PayPal nhúng trực tiếp tính năng thanh toán on-chain vào hệ thống thanh toán của họ, nhà phát triển có thể ưu tiên xây dựng ứng dụng trên các blockchain chuyên biệt này thay vì điều chỉnh Ethereum cho các kịch bản thanh toán tuân thủ.
Với nhà đầu tư, tác động rõ rệt hơn có lẽ là việc không gian tưởng tượng của Ethereum bị thu hẹp khi các gã khổng lồ triển khai thành công lớp thanh toán RWA và stablecoin trước, ảnh hưởng đến kỳ vọng định giá của thị trường.
Dù vậy, cơ hội vẫn tồn tại - hầu hết blockchain riêng sẽ duy trì khả năng tương thích EVM, cung cấp cầu nối liên chuỗi hoặc kênh thanh toán. Ethereum vẫn có thể đóng vai trò là lớp thanh toán dự phòng và trung tâm tập hợp giá trị, củng cố câu chuyện mới của mình.
