Cho vay là nền tảng của toàn bộ thế giới DeFi. Trước khi hiểu logic này, chúng ta cần hiểu về stablecoin.

Các token gốc trong ngành công nghiệp tiền số, như Bitcoin, ETH, đều có biến động rất lớn, gây ra rủi ro đáng kể cho thanh toán và giao dịch. Do đó, ngành công nghiệp tiền số cần một loại tiền tệ ổn định như USD để thực hiện thanh toán, và đó là lý do stablecoin ra đời.

Stablecoin có nhiều loại, chủ yếu được chia thành ba nhóm: thế chấp off-chain, thế chấp on-chain và không thế chấp. Stablecoin không thế chấp hiện không có ứng dụng quy mô lớn nên sẽ không được đề cập ở đây. Stablecoin thế chấp off-chain tiêu biểu là USDT của Tether. Cứ mỗi 1 USD nhận được, Tether sẽ phát hành 1 USDT. Vấn đề của loại token này là cần được kiểm toán định kỳ để đảm bảo tổ chức phát hành có đủ tài sản thế chấp. Stablecoin thế chấp on-chain tiêu biểu là DAI do MakerDao phát hành, được tạo ra bằng cách khóa ETH trong hợp đồng thông minh của MakerDao.

Vấn đề lớn nhất của USDT là tính tập trung. Thứ nhất, tỷ lệ neo 1:1 với USD chưa bao giờ được công bố báo cáo kiểm toán, và vấn đề này đã bị chỉ trích trong thời gian dài. Thứ hai, hiện SEC vẫn đang điều tra USDT. Nếu phát hiện vấn đề, USDT chắc chắn sẽ có một đợt sụt giảm mạnh. USDC cũng tương tự USDT, dù có kiểm toán tuân thủ nhưng vẫn không thoát khỏi vấn đề tập trung.

Do đó, trên blockchain, stablecoin phi tập trung DAI là thành phần cốt lõi quan trọng nhất, và giao thức cho vay thế chấp tạo ra DAI đương nhiên trở thành nền tảng của toàn bộ thế giới DeFi.

Hiện tại, ba dự án cho vay được sử dụng nhiều nhất trong lĩnh vực DeFi là MakerDao, Compound và AAVE:

1. MakerDao: Chức năng chính là tạo ra stablecoin DAI thông qua giao thức Vị thế Nợ Thế chấp (CDP). Một tham số quan trọng ở đây là tỷ lệ thế chấp, được MakerDao đặt ở mức 150%, nghĩa là với 150 DAI trị giá ETH thế chấp, người dùng chỉ có thể vay 100 DAI. Khi tỷ lệ này giảm xuống dưới mức quy định, hệ thống sẽ bắt đầu thanh lý CDP. Nếu người dùng chủ động đóng CDP, họ cần trả một khoản phí bằng token gốc MKR của MakerDao. MKR được trả sẽ bị hợp đồng thông minh đốt, gián tiếp tạo ra giảm phát cho MKR và đẩy giá lên cao. Do đó, khi USDT bị SEC điều tra, nguồn cung DAI tăng lên, đồng nghĩa với việc nhiều CDP được tạo ra. Nhiều CDP hơn cũng có nghĩa là nhiều người dùng sẽ đóng CDP (cần hiểu rằng việc tạo và đóng CDP là một quá trình cân bằng động), dẫn đến nhiều MKR bị đốt và giá tiếp tục tăng. Về bản chất, chỉ cần nhu cầu DAI tăng và MakerDao hoạt động ổn định, giá MKR chắc chắn sẽ tăng.

2. Compound: Hiểu đơn giản, Compound thiết lập nhiều pool thanh khoản, mỗi pool tương ứng với một loại token. Người dùng có thể gửi tài sản để kiếm lãi hoặc vay tài sản bằng cách trả lãi, với lãi suất được điều chỉnh theo thuật toán thời gian thực, thể hiện sự thị trường hóa lãi suất. Một chi tiết quan trọng là giá trị tài sản gửi vào quyết định giá trị tài sản có thể vay, và các tài sản khác nhau có hệ số vay khác nhau — hệ số càng cao, càng vay được nhiều. Sự bùng nổ thực sự của Compound là việc trở thành nền tảng DeFi đầu tiên áp dụng hình thức khai thác thanh khoản (liquidity mining), giúp TVL (Tổng giá trị bị khóa) tăng đột biến. TVL tăng mạnh sẽ khiến lãi suất cho vay và gửi tiền tiến gần hơn đến mức hợp lý, thu hút người dùng có nhu cầu vốn giao dịch trên Compound và thúc đẩy phát triển hệ sinh thái.

3. AAVE: Logic cơ bản tương tự Compound, ban đầu có tên là ETHLend, một trong những dự án cho vay sớm trên Ethereum. Điểm đáng chú ý nhất của AAVE là chức năng flash loan (vay chớp nhoáng). Flash loan là một sáng tạo cực kỳ độc đáo và đột phá chỉ có trên blockchain. Để hiểu flash loan, cần hiểu về khối (block). Các giao dịch trên blockchain được đóng gói vào các khối, và flash loan là việc vay và trả nợ trong cùng một khối (nếu chỉ vay mà không trả, toàn bộ giao dịch sẽ không được đưa vào khối và thất bại). Flash loan không yêu cầu tài sản thế chấp. Về lý thuyết, flash loan loại bỏ sự phụ thuộc vào vốn, giải phóng sức mạnh của chiến lược. Về nguyên tắc, chỉ cần chiến lược đủ tốt, người dùng không cần lo về nguồn vốn — blockchain sẽ tràn ngập nguồn vốn miễn phí vô hạn. Trên Aave, có 17 token hỗ trợ flash loan với phí 0.09%.
   Trang chủ AAVE

Các nền tảng cho vay có những cách sử dụng sau:

Thứ nhất, đơn giản là gửi tài sản để kiếm lãi, rất hấp dẫn với người dùng có nhiều tài sản nhàn rỗi, đồng thời tăng tính thanh khoản cho pool trên nền tảng.

Thứ hai, đòn bẩy. Ví dụ, nếu kỳ vọng ETH tăng giá, người dùng có thể dùng DAI mua ETH, sau đó gửi ETH vào nền tảng vay để vay DAI, rồi dùng DAI vừa vay mua thêm ETH, lặp lại chu kỳ.

Thứ ba, bán khống. Người dùng có thể gửi DAI để vay ETH, bán ETH ngay, đợi giá ETH giảm rồi mua lại ETH để trả nợ, kiếm lời từ chênh lệch.

Kết luận

Cho vay là nền tảng của DeFi. Dù nhiều người dùng phổ thông có thể không cần trực tiếp sử dụng ứng dụng cho vay, nhưng tòa nhà cao tầng DeFi được xây dựng từng bước bắt đầu từ cho vay. Nếu giao thức cho vay gặp sự cố, toàn bộ cấu trúc sẽ lung lay. Vì vậy, nếu muốn thực sự tìm thấy bí quyết làm giàu trong ngành DeFi, chúng ta phải hiểu về cho vay. Con người không bao giờ kiếm được tiền vượt quá nhận thức — chúng ta cần nhìn xa trông rộng.