Thị trường tài chính thường tổ chức dưới hai hình thức: sàn giao dịch và giao dịch phi tập trung (OTC). Các sàn giao dịch (như sàn chứng khoán hoặc các sàn tiền mã hóa) kết nối công khai người mua và người bán, mọi giao dịch đều được thực hiện "trên sàn", tất cả trader đều có thể xem giá khớp lệnh của mọi tài sản bất kể họ có tham gia giao dịch đó hay không.
Trong khi đó, giao dịch OTC diễn ra trực tiếp giữa hai bên, thường có một bên là "bàn giao dịch" (Trading Desk). Bàn giao dịch là thực thể thương mại chuyên mua bán một loại tài sản cụ thể. Trong giao dịch OTC, hai bên thỏa thuận giá trước khi thực hiện giao dịch; chỉ các bên tham gia mới biết khối lượng và giá giao dịch.
Đối với tiền mã hóa, khác với giao dịch trên sàn, OTC là hình thức mua bán tài sản crypto với khối lượng lớn được thực hiện trực tiếp thông qua kết nối riêng tư giữa bên mua và bên bán bên ngoài các sàn giao dịch thông thường, nhằm tránh ảnh hưởng đến giá thị trường. Tuy nhiên, so với giao dịch trên sàn, OTC thường đi kèm rủi ro đối tác cao hơn.
Khi quy mô giao dịch mở rộng, OTC đang nhanh chóng trở thành phương thức thay thế quan trọng để tiếp cận tiền mã hóa tại châu Phi.
Bàn giao dịch OTC chia làm hai loại: Bàn giao dịch chính (Principal Desk) và Bàn giao dịch đại lý (Agency Desk).
Bàn giao dịch chính: Sử dụng vốn tự có để mua bán tài sản crypto cho khách hàng và chịu rủi ro biến động giá trong thời gian giao dịch. Ví dụ, nếu khách yêu cầu mua 500 BTC, bàn giao dịch chính sẽ dùng vốn tự có mua trước, sau đó giao cho khách theo giá đã thỏa thuận, ngay cả khi giá thị trường tăng trong thời gian này, bàn giao dịch sẽ chịu chênh lệch giá.
Bàn giao dịch đại lý: Chỉ đóng vai trò trung gian kết nối giữa bên mua và bên bán, không sử dụng vốn tự có. Nếu giá biến động bất lợi trước khi giao dịch hoàn tất, khách hàng phải tự điều chỉnh báo giá và chịu rủi ro thị trường. Bàn giao dịch đại lý thu phí dịch vụ kết nối.
Giao dịch OTC tiền mã hóa toàn cầu
Dữ liệu từ Finery Markets cho thấy: Nhờ dòng vốn tổ chức và các yếu tố vĩ mô thuận lợi, năm 2024 thị trường OTC tiền mã hóa toàn cầu mở rộng đáng kể, chủ yếu thúc đẩy bởi nhu cầu stablecoin tăng mạnh và giao dịch crypto-to-crypto gia tăng. Bitcoin chiếm 22% tổng khối lượng OTC, tổng giá trị giao dịch OTC năm tăng trưởng 106% so với cùng kỳ, khối lượng giao dịch stablecoin tăng 147%, cho thấy một năm sôi động của giao dịch tài sản số quy mô lớn và cấp tổ chức.
Các sự kiện then chốt đằng sau tăng trưởng:
Ra mắt ETF spot: Việc phê duyệt ETF spot Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH) mở đường tiếp cận thuận tiện và tuân thủ cho nhà đầu tư tổ chức.
Lợi thế quản lý: Lập trường ủng hộ crypto của chính quyền Trump sau khi nhậm chức đã đẩy mạnh quy mô giao dịch spot quý IV/2024, mang lại tính chắc chắn pháp lý cao hơn, kích thích sự tham gia của tổ chức.
Giá và stablecoin cùng lên đỉnh: Tháng 12, Bitcoin vượt 100.000 USD lập đỉnh mới; đồng thời stablecoin củng cố vị thế thống trị thị trường như cầu nối chính giữa tài chính truyền thống và số.
Phân bổ khu vực: Châu Âu dẫn đầu nhu cầu OTC spot tổ chức với 38.5%, Bắc Mỹ, châu Á và Trung Đông mỗi khu vực chiếm 15.4%.
Lợi thế của giao dịch OTC
Thanh toán crypto OTC đã trở thành bổ sung quan trọng cho thị trường sàn giao dịch, đặc biệt phù hợp với doanh nghiệp cần thanh toán tài sản số khối lượng lớn, nhanh chóng và tuân thủ. Năm lợi thế cốt lõi sau đáng chú ý cho doanh nghiệp toàn cầu:
Thanh khoản sâu
Bàn OTC tập hợp lệnh mua/bán lớn ngoài sàn, giúp doanh nghiệp thực hiện giao dịch tài sản crypto hoặc stablecoin khối lượng lớn một lần mà không cần chia nhỏ sổ lệnh. Giao dịch được khớp toàn bộ theo giá thương lượng, tránh tình trạng khớp một phần hoặc trượt giá phổ biến trên sàn công khai.
Tuân thủ và minh bạch
Nền tảng OTC uy tín (vd: Quidax) áp dụng KYC/AML toàn diện, quản lý danh sách trắng đối tác và địa chỉ ví, cung cấp chuỗi giao dịch kiểm toán được và giữ giấy phép địa phương (vd: SEC Nigeria, FSCA Nam Phi), đảm bảo an toàn cho bộ phận tài chính và tuân thủ.
Thanh toán siêu tốc
Khác với kênh ngân hàng truyền thống có chu kỳ thanh toán nhiều ngày, thanh toán crypto OTC (đặc biệt stablecoin) thường hoàn tất trong vài phút, giảm đáng kể rủi ro thanh toán và tăng tốc luân chuyển vốn lưu động.
Xử lý khối lượng lớn dễ dàng
Bàn OTC chuyên xử lý giao dịch trị giá sáu hoặc bảy con số USD trong một lệnh duy nhất, tránh tác động lớn lên sổ lệnh công khai gây biến động giá mạnh, đảm bảo ổn định giá.
Dịch vụ cá nhân hóa và không gian thương lượng
Bàn OTC cung cấp báo giá tùy chỉnh, phương thức thanh toán linh hoạt (fiat hoặc stablecoin như USDT/USDC) và hỗ trợ thương lượng trực tiếp, giúp doanh nghiệp thiết kế cấu trúc giao dịch linh hoạt theo nhu cầu dòng tiền, chiến lược phòng ngừa rủi ro và chính sách kho bạc. Giao dịch OTC hoàn tất riêng tư ngoài sàn, đặc biệt phù hợp giao dịch lớn, đảm bảo chi tiết không bị tiết lộ.
