Trong thời đại ngày nay, một xu hướng nổi bật ngày càng rõ nét: Các gã khổng lồ công nghệ như Google, Microsoft, Ant Group đang hợp tác với các viện nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực tài chính và pháp luật với sự nhiệt tình chưa từng có.

Đằng sau những sự hợp tác có vẻ xuyên ngành hay thậm chí "vượt rào" này, ẩn chứa logic chiến lược nào? Tại sao sự hợp tác như vậy lại càng trở nên cấp thiết trong lĩnh vực non trẻ và phức tạp là ngành công nghiệp crypto? Chúng tôi cho rằng cần phân tích sâu sắc các động lực thúc đẩy hiện tượng này, trên cơ sở đó phác họa thêm lộ trình phát triển trong tương lai cho cả hai bên.

I. Logic nội tại của việc các Gã khổng lồ Công nghệ kết hôn với Nghiên cứu Tài chính - Pháp luật

Sự hợp tác giữa các gã khổng lồ công nghệ với các tổ chức tài chính và pháp luật chuyên nghiệp không phải ngẫu nhiên, mà là sự lựa chọn tất yếu khi kinh tế số phát triển đến một giai đoạn cụ thể, ẩn chứa đằng sau là logic kinh doanh và cân nhắc chiến lược sâu sắc.

Thứ nhất, tuân thủ đã trở thành điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của hoạt động kinh doanh công nghệ. Với sự phát triển sâu rộng của nền kinh tế số toàn cầu, các công ty công nghệ, đặc biệt là những công ty liên quan đến hoạt động fintech, đang phải đối mặt với môi trường quản lý ngày càng phức tạp. Lấy Ant Group làm ví dụ, việc họ hợp tác với các khoa luật của các trường đại học hàng đầu trong nước để thiết lập nền tảng nghiên cứu pháp luật tài chính số, tuyệt đối không phải là hành động thiện nguyện đơn thuần. Bằng cách hợp tác với các cơ quan nghiên cứu pháp luật có thẩm quyền, các công ty công nghệ có thể nắm bắt mạch quản lý chính xác hơn, tích hợp các yếu tố tuân thủ ngay từ giai đoạn đầu thiết kế sản phẩm và mở rộng kinh doanh, tránh các rủi ro kinh doanh lớn do vấn đề tuân thủ gây ra.

Thứ hai, kinh doanh tài chính là con đường then chốt để các gã khổng lồ công nghệ hiện thực hóa giá trị hệ sinh thái. Khi hoạt động kinh doanh tiến sâu vào khu vực cốt lõi của tài chính, các gã khổng lồ công nghệ phải nhúng sự tuân thủ pháp luật vào ngay nguồn gốc của thiết kế sản phẩm, để tránh các rủi ro quản lý mang tính đảo lộn. Đồng thời, kinh doanh tài chính là con đường then chốt để hiện thực hóa giá trị hệ sinh thái của họ, đòi hỏi phải dựa vào các tổ chức chuyên môn để hiểu các quy luật tài chính phức tạp và logic rủi ro.

Các công ty như Google, Apple đã triển khai các hoạt động kinh doanh tài chính như thanh toán, ví kỹ thuật số, không chỉ đơn thuần nhìn vào lợi nhuận từ bản thân ngành tài chính, mà còn coi trọng vai trò kết dính và xúc tác của tài chính như "máu của thương mại" đối với hệ sinh thái cốt lõi của họ. Thông qua hợp tác nghiên cứu với các tổ chức tài chính như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ và Ngân hàng Thế giới, các gã khổng lồ công nghệ có thể hiểu sâu hơn về quy luật vận hành tài chính, tích hợp liền mạch các khả năng tài chính như thanh toán, tín dụng, bảo hiểm vào hệ sinh thái của chính họ, hình thành vòng khép kín dữ liệu - kịch bản - tài chính, nâng cao đáng kể độ gắn kết của người dùng và giá trị hệ sinh thái.

Thứ ba, bản thân công nghệ pháp lý (legal tech) là một thị trường tiềm năng rộng lớn. Theo thống kê không đầy đủ, quy mô thị trường công nghệ pháp lý toàn cầu đã vượt quá 20 tỷ USD và đang tăng trưởng với tốc độ trung bình hàng năm trên 20%. Sự hợp tác của Microsoft với các hãng luật hàng đầu như Baker McKenzie, hay việc IBM cùng Trường Luật Stanford xây dựng phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo pháp lý, mục tiêu không chỉ là tối ưu hóa hệ thống tuân thủ của chính họ, mà còn là để cùng nhau khai phá vùng biển xanh mới này của công nghệ pháp lý. Bằng cách áp dụng các công nghệ như xử lý ngôn ngữ tự nhiên, blockchain vào các kịch bản như xem xét hợp đồng, giám sát tuân thủ, kiện tụng thông minh, các gã khổng lồ công nghệ đang nuôi dưỡng các điểm tăng trưởng kinh doanh mới.

Ngoài ra, sự hợp tác này cũng là một khoản đầu tư chiến lược vào trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và hình ảnh thương hiệu. Bằng cách hợp tác với các cơ quan có thẩm quyền để cùng nghiên cứu các chủ đề tiên phong như bao trùm tài chính, bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu, đạo đức thuật toán, các gã khổng lồ công nghệ không chỉ có thể tránh được trước các rủi ro về dư luận và chính sách tiềm ẩn, mà còn thiết lập hình ảnh của những nhà đổi mới có trách nhiệm trong mắt công chúng và cơ quan quản lý, tạo ra môi trường xã hội thuận lợi cho sự phát triển lâu dài.

II. Tầm quan trọng đặc biệt của Hợp tác Tài chính và Pháp luật trong Ngành Crypto

Trong lĩnh vực mới nổi là ngành công nghiệp crypto, sự hợp tác giữa các gã khổng lồ công nghệ và các tổ chức tài chính - pháp luật càng trở nên cấp thiết và cần thiết, được quyết định bởi đặc điểm tự thân của ngành công nghiệp crypto.

Ngành crypto đang rất cần thiết lập các thực hành tốt nhất và tiêu chuẩn ngành. Là một lĩnh vực mới nổi, ngành crypto trong một thời gian dài ở trong tình trạng "phát triển hoang dã", thiếu các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn nghiệp vụ và hệ thống kiểm soát rủi ro trưởng thành. Nếu các gã khổng lồ công nghệ muốn thành công trong lĩnh vực này, họ phải hợp tác với các tổ chức tài chính và pháp luật để cùng nhau khám phá các mô hình kinh doanh và tiêu chuẩn kỹ thuật tuân thủ. Ví dụ, khi Facebook (nay là Meta) ra mắt dự án stablecoin Libra (sau đổi tên thành Diem), đã nhiều lần gặp thất bại do áp lực quản lý, cuối cùng buộc phải điều chỉnh đáng kể phương án ban đầu và đưa thêm nhiều chuyên gia từ lĩnh vực tài chính và pháp luật truyền thống vào. Trường hợp này cho thấy rõ ràng rằng trong lĩnh vực crypto, đổi mới công nghệ không có sự hỗ trợ của tài chính và pháp luật giống như nước không có nguồn, khó có thể duy trì.

Phối hợp quản lý xuyên biên giới là nền tảng thể chế cho sự phát triển của ngành crypto. Tài sản crypto vốn có thuộc tính xuyên biên giới, trong khi quản lý vẫn được thực hiện trong phạm vi quốc gia có chủ quyền. Mâu thuẫn này dẫn đến sự bất ổn định trong quản lý và chi phí tuân thủ khổng lồ cho ngành crypto. Bằng cách hợp tác với các tổ chức quốc tế, cơ quan quản lý các nước và các viện nghiên cứu pháp luật hàng đầu, các gã khổng lồ công nghệ có thể tích cực tham gia vào việc xây dựng các quy tắc quản lý quốc tế, thúc đẩy hình thành khuôn khổ quản lý xuyên biên giới được phối hợp và thống nhất. Ví dụ, việc một gã khổng lồ thương mại điện tử internet tiến hành nghiên cứu chung với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) về chủ đề tiền kỹ thuật số, không chỉ giúp các doanh nghiệp Trung Quốc tham gia đối thoại quy tắc toàn cầu, mà còn loại bỏ các rào cản thể chế cho bố cục quốc tế của họ.

Phòng ngừa và kiểm soát rủi ro là huyết mạch cho sự phát triển bền vững của ngành crypto. Thị trường crypto biến động mạnh, sự cố bảo mật xảy ra thường xuyên, các hoạt động bất hợp pháp như lừa đảo, rửa tiền thỉnh thoảng vẫn xảy ra. Chỉ dựa vào các biện pháp kỹ thuật là khó có thể đối phó hoàn toàn với những rủi ro này; phải đưa vào các mô hình quản lý rủi ro tài chính và khuôn khổ tuân thủ pháp luật. Sự hợp tác của Microsoft với các tổ chức như EY trong lĩnh vực tuân thủ blockchain chính là nhằm thiết lập hệ thống nhận diện và phòng ngừa rủi ro hoàn thiện hơn, bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và duy trì sự ổn định thị trường. Không có hệ thống quản lý rủi ro tài chính và pháp luật lành mạnh, ngành crypto sẽ mãi mãi khó thoát khỏi cái mác "rủi ro cao", không thể giành được sự chấp nhận rộng rãi của xã hội chính thống.

III. Lộ trình hợp tác Ngắn hạn, Trung hạn và Dài hạn

Dựa trên phân tích trên, sự hợp tác giữa các gã khổng lồ công nghệ và các tổ chức tài chính/pháp luật trong lĩnh vực crypto có thể tuân theo một lộ trình tiến hóa rõ ràng, từ giải quyết vấn đề cụ thể dần tiến tới xây dựng hệ thống và đổi mới mô hình. Cái gọi là hợp tác ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, đặc biệt là các chủ đề cụ thể liên quan, chỉ được chia ra ở đây để tiện cho việc phân tích; chúng không hoàn toàn tách biệt mà có liên quan và thâm nhập lẫn nhau, cần được điều chỉnh linh hoạt trong quá trình phát triển thực tế theo nhu cầu kịch bản kinh doanh cụ thể và tình hình phát triển ngành.

Ngắn hạn: Tập trung vào Rủi ro Cụ thể và Thách thức Tuân thủ. Trong giai đoạn ngắn hạn, hợp tác nên tập trung vào các rủi ro vận hành và thách thức tuân thủ cấp bách nhất hiện nay.

Trong lĩnh vực tài chính, có nhiều nội dung có thể tập trung triển khai, bao gồm nhưng không giới hạn ở: phát triển các mô hình định giá tài sản crypto và đánh giá rủi ro, giúp thị trường nhìn nhận giá trị tài sản crypto một cách hợp lý hơn; nghiên cứu giám sát giao dịch trên chuỗi và công nghệ chống rửa tiền, đối phó với các thách thức hoạt động tài chính bất hợp pháp ngày càng nghiêm trọng; kiểm tra áp lực rủi ro thanh khoản cho giao thức DeFi (Tài chính Phi tập trung), ngăn ngừa rủi ro hệ thống.

Trong lĩnh vực pháp luật, nên tập trung vào những việc cấp bách, bao gồm nhưng không giới hạn ở: nghiên cứu so sánh chính sách quản lý crypto tại các khu vực tài phán chính trên toàn cầu, cung cấp hướng dẫn cho bố cục tuân thủ của doanh nghiệp; nghiên cứu hiệu lực pháp lý của hợp đồng thông minh và cơ chế giải quyết tranh chấp, làm rõ ranh giới pháp lý của đổi mới công nghệ; giải pháp tuân thủ về quyền riêng tư dữ liệu và luồng dữ liệu xuyên biên giới, giải quyết các vấn đề quản trị dữ liệu trong kinh doanh crypto.

Trung hạn: Thúc đẩy Xây dựng Tiêu chuẩn và Phối hợp Quản lý. Bước vào giai đoạn trung hạn, hợp tác nên tiến tới xây dựng quy tắc và tiêu chuẩn ở mức độ sâu hơn.

Trong lĩnh vực tài chính, có thể tập trung nỗ lực vào: xây dựng tiêu chuẩn cho cơ sở hạ tầng tài chính mới dựa trên blockchain, đặt nền móng cho sự hợp nhất giữa tài chính truyền thống và tài chính crypto; nghiên cứu khung quản lý rủi ro và khả năng tương tác giữa tiền kỹ thuật số ngân hàng trung ương (CBDC) và stablecoin tư nhân, khám phá hệ thống tiền kỹ thuật số có sự hợp tác của khu vực công-tư; phát triển tiêu chuẩn xử lý kế toán và quản lý thuế đối với tài sản crypto, giải quyết vấn đề khó khăn về tích hợp nghiệp vụ - tài chính.

Trong lĩnh vực pháp luật, cần thúc đẩy: xây dựng cơ chế phối hợp và công nhận lẫn nhau cho các hộp cát quản lý crypto toàn cầu, quản lý rủi ro trong khi khuyến khích đổi mới; xác định tư cách pháp nhân của các hình thức tổ chức mới như DAO (Tổ chức Tự trị Phi tập trung), cung cấp sự bảo đảm thể chế cho đổi mới tổ chức Web3; thiết kế hệ thống xử lý phá sản tài sản crypto và bảo vệ nhà đầu tư, hoàn thiện cơ chế rút lui thị trường.

Dài hạn: Dẫn dắt Tái cấu trúc Hệ thống và Đổi mới Mô hình. Nhìn về tương lai, sự hợp tác của cả hai bên nên hướng tới việc tái cấu trúc sâu sắc các hệ thống tài chính và pháp luật.

Trong lĩnh vực tài chính, có thể khám phá: kiến trúc thị trường tài chính hoàn toàn mới dựa trên blockchain và hợp đồng thông minh, nâng cao đáng kể hiệu quả và bao trùm tài chính; lý thuyết và thực tiễn về ngân hàng trung ương thuật toán và tiền có thể lập trình, suy nghĩ lại về cơ chế phát hành và điều tiết tiền tệ; khung chính sách kinh tế vĩ mô cho thế giới được mã hóa bằng token, đối phó với những thách thức của việc số hóa tài sản đối với chính sách vĩ mô truyền thống.

Trong lĩnh vực pháp luật, cần nghiên cứu tiên phong, bao gồm nhưng không giới hạn ở: triết lý quản trị và hiện thực thể chế của "Code is Law" (Mã là Luật), khám phá con đường kỹ thuật cho tuân thủ tự chủ; hệ thống quy tắc crypto trong khuôn khổ quản trị số toàn cầu, đối phó với sự căng thẳng giữa quốc gia dân tộc và mạng lưới toàn cầu; phân chia trách nhiệm pháp lý mới trong bối cảnh tích hợp trí tuệ nhân tạo và blockchain, chuẩn bị cho các kịch bản tích hợp công nghệ trong tương lai.

Việc các gã khổng lồ công nghệ coi trọng hợp tác nghiên cứu tài chính và pháp luật, tuyệt đối không phải là hành vi chiến lược ngắn hạn, mà là sự tiến hóa tất yếu của chiến lược doanh nghiệp trong thời đại kinh tế số. Trong lĩnh vực crypto đầy sức sống nhưng phức tạp và nhạy cảm này, cấu trúc ba xoắn ốc của công nghệ, tài chính và pháp luật đang hình thành nhanh chóng. Công nghệ cung cấp công cụ đổi mới, tài chính đóng góp logic quản lý rủi ro và giá trị, còn pháp luật cung cấp nền tảng trật tự và niềm tin. Cả ba đều không thể thiếu và trao quyền cho nhau.

Cạnh tranh trong tương lai sẽ không còn là cạnh tranh về công nghệ hoặc sản phẩm đơn lẻ, mà là cạnh tranh về hệ sinh thái và hệ thống. Những doanh nghiệp công nghệ có thể xây dựng sớm một vòng tuần hoàn tương tác lành mạnh giữa công nghệ - tài chính - pháp luật, không chỉ có thể đứng vững trong làn sóng của ngành công nghiệp crypto, mà còn có khả năng trở thành nhà thiết lập quy tắc quan trọng cho xã hội kinh tế số trong tương lai. Sự phối hợp chiều sâu giữa nghiên cứu, học thuật và ngành công nghiệp chính là con đường tất yếu dẫn đến tương lai này.