"Trong thời kỳ siêu lạm phát, một số người Venezuela đã tìm thấy đường sống trong Bitcoin, sử dụng nó để bảo vệ của cải và tài trợ cho việc chạy trốn." Đó là nhận xét của María Corina Machado, người đoạt giải Nobel Hòa bình năm 2025, về vai trò của Bitcoin ở quê hương bà.
Nhà lãnh đạo phe đối lập Venezuela này được vinh danh vì thúc đẩy tiến trình dân chủ của đất nước. Trong các báo cáo liên quan đến giải thưởng của mình, bà Machado đặc biệt nhấn mạnh Bitcoin là một công nghệ hỗ trợ tự do, đã "phát triển từ một công cụ nhân đạo thành một phương tiện kháng cự quan trọng".
"Đường sống" dưới thời siêu lạm phát
Tại Venezuela, tỷ lệ lạm phát đã lên tới 229%, thậm chí một số ước tính con số thực tế đã vượt quá 300%. Ở một quốc gia có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế giới, người dân lại phải lo lắng về miếng ăn cơ bản.
"Vào ngày lĩnh lương, tháng lương của tôi còn đủ mua thực phẩm cho một tuần, nhưng chỉ ba ngày sau, nó chỉ đủ mua thức ăn cho hai ngày," một giáo viên tiểu học địa phương bất lực nói. Trong cuộc khủng hoảng kinh tế này, tiền mã hóa đã bất ngờ trở thành cây cứu sinh. Theo thống kê, năm 2023, kiều hối tiếp nhận thông qua tài sản kỹ thuật số tại Venezuela đã đạt 461 triệu USD, hỗ trợ sinh kế cho hàng triệu gia đình.
Bà Machado chỉ ra: "Bitcoin đã vượt qua tỷ giá hối đoái do chính phủ áp đặt, và đã giúp đỡ nhiều người dân của chúng tôi." Ngày nay, Bitcoin không chỉ giúp người dân bảo toàn của cải, mà còn trở thành kênh quan trọng để người Venezuela ở nước ngoài gửi tiền về cho thân nhân trong nước, phá vỡ sự độc quyền tài nguyên tài chính của tầng lớp đặc quyền.
Công cụ kháng cự trên phạm vi toàn cầu
Đặc tính ngang hàng (peer-to-peer) của Bitcoin biến nó thành một công cụ mạnh mẽ để chống lại áp bức. Năm 2022, khi các tài xế xe tải Canada phản đối các biện pháp hạn chế COVID-19 của chính phủ, chính phủ đã đóng băng tài khoản ngân hàng và các nguồn tài trợ truyền thống của họ.
Những người biểu tình sau đó đã chuyển sang sử dụng Bitcoin. Mặc dù chính phủ Canada đã tịch thu khoảng 5 BTC được gửi qua các kênh tập trung, nhưng phần lớn trong số hơn 20 Bitcoin được gửi bằng phương pháp ngang hàng chưa bao giờ bị tịch thu. Một thẩm phán liên bang sau đó đã phán quyết hành động đóng băng của chính phủ là vi hiến.
Tương tự, tại Nepal, khi chính phủ đóng cửa các mạng xã hội, những người biểu tình đã chuyển sang sử dụng ứng dụng Bitchat của Jack Dorsey. Đây là một mạng lưới tin nhắn mã hóa ngang hàng sử dụng Bluetooth để tạo thành lưới liên lạc, không phụ thuộc vào internet và có thể hoạt động trong tình trạng mất internet hoàn toàn.
Triết lý tự do đằng sau công nghệ
Alex Gladstein, Giám đốc Chiến lược của Quỹ Nhân quyền, cho rằng Bitcoin sửa chữa nền dân chủ bị phá vỡ và chống tham nhũng bằng cách hạn chế quyền lực của chính phủ trong việc kiểm soát người dân. Ông chỉ ra: "Bitcoin đại diện cho tự do ngôn luận, quyền sở hữu tài sản và thị trường vốn mở - những thứ mà chính phủ chuyên chế cần phải bóp nghẹt."
"Bạo chúa cần kiểm duyệt, cần thị trường vốn đóng, cần tịch thu tài sản, và Bitcoin khiến chính phủ khó có thể áp đặt những thứ này lên người dân," Gladstein bổ sung. Đặc tính phi tập trung này phù hợp với ý tưởng kiểm soát và cân bằng quyền lực của các phong trào dân chủ.
Bà Machado từng tuyên bố, mong đợi ở một nền dân chủ Venezuela mới sẽ chấp nhận tiền mã hóa, thậm chí xem xét đưa Bitcoin vào dự trữ quốc gia. Tầm nhìn này cho thấy sự tin tưởng của bà vào tiềm năng thúc đẩy thay đổi xã hội của Bitcoin.
Giá trị của Bitcoin không chỉ thể hiện ở giá cả, mà còn ở sự lựa chọn mà nó mang lại cho người bình thường. "Bitcoin cho chúng ta quyền lựa chọn, cho phép chúng ta quyết định cách bảo vệ thành quả lao động của chính mình." Lời nói của một người dùng tiền mã hóa Venezuela, có lẽ chính là lời chú thích hay nhất cho tinh thần đổi mới này.
