Điểm chính

Solana là một dự án blockchain được hình thành vào năm 2017 và chính thức ra mắt vào năm 2020, nổi bật với phí giao dịch thấp và thông lượng cao.

Solana giới thiệu một hệ thống sáng tạo có tên là Proof of History (PoH). Đây không phải là cơ chế đồng thuận mà là một phương pháp giúp giảm thời gian xác nhận thứ tự giao dịch một cách hiệu quả.

Solana hướng đến việc hỗ trợ nhiều ứng dụng khác nhau và là nơi tập trung của nhiều thị trường phi tập trung, trò chơi và NFT, biến nó thành một trong những hệ sinh thái blockchain sôi động nhất.

Solana là gì?

Solana là một nền tảng blockchain được thiết kế để lưu trữ các ứng dụng phi tập trung (DApp) và tạo điều kiện cho các giao dịch nhanh chóng với chi phí thấp.

Solana được Anatoly Yakovenko thành lập vào năm 2017 và ra mắt vào năm 2020. Với tốc độ và khả năng mở rộng vượt trội, Solana đã thu hút hàng triệu nhà phát triển và người dùng trên toàn cầu. Nhờ thông lượng cao, Solana rất hấp dẫn đối với các nhà phát triển xây dựng ứng dụng yêu cầu xử lý tức thời, chẳng hạn như trò chơi, tài chính và thị trường.

Tính đến tháng 1 năm 2025, Solana đã lọt vào top 5 dự án tiền mã hóa với vốn hóa thị trường vượt 120 tỷ USD.

Solana hoạt động như thế nào?

Solana là một blockchain Proof of Stake (PoS) thế hệ thứ ba, đạt được thông lượng cao, giao dịch nhanh và phí thấp nhờ các công nghệ sáng tạo sau:

Máy ảo Solana (SVM): Một môi trường thực thi xử lý giao dịch và hợp đồng thông minh.

Song song hóa: Cho phép nhiều hợp đồng thông minh chạy đồng thời, xử lý một lượng lớn giao dịch tại bất kỳ thời điểm nào.

Proof of History (PoH): Phương pháp đánh dấu thời gian cho giao dịch trước khi chúng được thêm vào blockchain, giúp giảm đáng kể thời gian xử lý (sẽ được giải thích chi tiết sau).

Tower BFT: Phiên bản tối ưu hóa PoH của hệ thống Byzantine Fault Tolerance (BFT) truyền thống.

Turbine: Giao thức truyền khối giúp mạng luôn đồng bộ.

Gulf Stream: Giao thức đẩy giao dịch giúp giảm đáng kể dung lượng bộ nhớ mà các trình xác thực (các nút máy tính xác nhận giao dịch) cần.

Mở rộng token: Một tập hợp các tính năng phong phú được tích hợp trong chương trình token, hỗ trợ các hành vi và trường hợp sử dụng phức tạp.

Những tính năng này cùng nhau tạo nên một mạng lưới hiệu suất cao với thời gian tạo khối chỉ 0,4 giây và khả năng xử lý hàng nghìn giao dịch mỗi giây. Để so sánh, Bitcoin có thời gian tạo khối khoảng 10 phút, trong khi Ethereum là khoảng 15 giây.

Với Proof of History (PoH) và mô hình xử lý giao dịch song song, mạng Solana, dù được xây dựng trên một blockchain toàn cầu phi tập trung và không cần cấp phép, vẫn có thể sánh ngang với các hệ thống tập trung.

Proof of History (PoH)
Trong hầu hết các blockchain, việc xác định chính xác thứ tự giao dịch không hề dễ dàng vì thiếu một đồng hồ chung giúp tất cả máy tính (các nút) xác định thời điểm sự kiện xảy ra. Solana giải quyết vấn đề này bằng hệ thống độc đáo của mình—Proof of History (PoH), hoạt động như một chiếc đồng hồ tích hợp cho blockchain.

Proof of History sử dụng quá trình băm để tạo dòng thời gian của các sự kiện. Băm lấy dữ liệu và xử lý thông qua một công thức đặc biệt để tạo ra một chuỗi ký tự và số duy nhất. Trong PoH, quá trình này được lặp lại liên tục:

Một đoạn dữ liệu (ví dụ: giao dịch) được xử lý qua công thức băm.

Kết quả được sử dụng làm đầu vào cho lần băm tiếp theo.

Chu kỳ này lặp lại, tạo thành một chuỗi "đại diện" cho thứ tự chính xác của các sự kiện.

Mỗi bước trong chuỗi này hoạt động như một dấu thời gian, chứng minh thời điểm một sự kiện xảy ra so với các sự kiện khác (tức giao dịch nào xảy ra trước). Một khi chuỗi được tạo, gần như không thể thay đổi, đảm bảo tính bảo mật và độ tin cậy.

Nói ngắn gọn, PoH tạo ra một chuỗi mã hóa để chứng minh khoảng thời gian giữa các sự kiện khác nhau. Điều này được thực hiện bằng cách liên tục băm dữ liệu sử dụng thuật toán SHA-256, trong đó mỗi đầu ra băm được sử dụng làm đầu vào cho lần băm tiếp theo. Chuỗi duy nhất được tạo ra phản ánh thứ tự và khoảng thời gian của các giao dịch blockchain.

Lợi ích của Proof of History

Bằng cách nhúng dòng thời gian có thể xác minh vào blockchain, PoH mang lại những lợi ích sau:

Tăng hiệu quả: Trình xác thực có thể xử lý giao dịch nhanh hơn mà không cần chờ đạt đồng thuận về thời gian và thứ tự giao dịch.

Tăng cường bảo mật: Chuỗi giá trị băm là bất biến, khiến kẻ xấu khó có thể thay đổi thứ tự giao dịch.

Khả năng mở rộng: PoH đơn giản hóa quy trình xác thực, cho phép mạng xử lý khối lượng giao dịch lớn hơn.

Tóm lại, Proof of History giống như một chiếc đồng hồ tích hợp của blockchain Solana. Nó không phải là cơ chế đồng thuận mà là một phương pháp hiệu quả để giảm thời gian xác nhận thứ tự giao dịch. Khi kết hợp với PoS, việc chọn trình xác thực tiếp theo cho một khối trở nên dễ dàng và an toàn hơn.

Phí giao dịch
Phí của Solana cực kỳ thấp, với chi phí giao dịch trung bình chỉ 0,02 USD. Mức phí thấp giúp giảm đáng kể rào cản gia nhập Web3, vì phí gas trên các chuỗi khác có thể làm tăng chi phí mỗi giao dịch đáng kể.

Tuy nhiên, trong thời gian cao điểm, phí có thể tăng lên 0,30 USD hoặc hơn (ví dụ: khi meme coin Trump ra mắt vào đầu năm 2025).

Hiệu suất năng lượng
Các nút Solana cần ít thời gian và tài nguyên hơn để xác thực giao dịch và không cần khai thác như các blockchain Proof of Work (PoW), biến Solana thành một trong những mạng blockchain tiết kiệm năng lượng nhất.

Solana Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận chuyên bảo vệ và hỗ trợ hệ sinh thái Solana, thường xuyên công bố các báo cáo kiểm toán của bên thứ ba về tác động tiêu thụ năng lượng của Solana, so sánh nó với các dự án blockchain khác và mức tiêu thụ năng lượng trung bình của hộ gia đình. Một báo cáo được công bố vào tháng 9 năm 2024 cho biết, kể từ báo cáo tháng 12 năm 2023, Solana "đã giảm 69% lượng khí thải carbon".

Solana (SOL) là gì?

SOL là tiền mã hóa gốc của Solana. Nó sử dụng giao thức SPL, tiêu chuẩn token của Solana (tương tự như tiêu chuẩn ERC-20 trên Ethereum).

Là một phần của mô hình giảm phát, mạng Solana sẽ đốt một phần token SOL. Token SOL có hai công dụng chính:

Thanh toán phí giao dịch phát sinh khi sử dụng mạng hoặc hợp đồng thông minh.

Đóng vai trò làm token staking như một phần của cơ chế đồng thuận Proof of Stake.

Staking SOL

Người nắm giữ SOL có thể staking token của họ để tham gia vào cơ chế đồng thuận PoS của blockchain. Thông qua các ví tiền mã hóa tương thích như Phantom, bạn có thể staking SOL của mình với các trình xác thực xử lý giao dịch mạng. Sau đó, các trình xác thực thành công sẽ chia sẻ phần thưởng với những người staking token liên quan. Cơ chế phần thưởng này khuyến khích trình xác thực và người ủy quyền hành động vì lợi ích tối đa của mạng.

Ngoài ra, bạn có thể staking SOL trên Binance và tận hưởng lợi ích từ BNSOL—kiếm phần thưởng staking trong khi vẫn duy trì tính thanh khoản.

Chi phí trình xác thực Solana

Người nắm giữ SOL có thể trở thành trình xác thực mạng tùy theo nhu cầu, nhưng do chi phí bảo trì cao, trình xác thực thường là những người nắm giữ lượng SOL lớn. Mặc dù không có yêu cầu tối thiểu để trở thành trình xác thực Solana, nhưng do phí giao dịch bỏ phiếu, bạn sẽ cần trả một lượng SOL đáng kể hàng năm.

Tính đến tháng 1 năm 2025, chi phí ước tính hàng năm là khoảng 354 SOL, tương đương 0,97 SOL mỗi ngày. Điều này có nghĩa là để có lãi, bạn có thể cần thu hút hàng chục nghìn người dùng ủy quyền staking cho nút của mình.

Hệ sinh thái Solana

Kể từ khi mainnet ra mắt vào năm 2020, hệ sinh thái Solana đã phát triển đáng kể. Tính đến tháng 1 năm 2025, mạng Solana có hơn 4 triệu ví hoạt động và hàng nghìn nhà phát triển.

Với giao dịch nhanh và thông lượng cao, Solana đã trở thành mạng lựa chọn hàng đầu cho nhiều trường hợp sử dụng Web3.

Tài chính phi tập trung (DeFi): Solana hỗ trợ nhiều ứng dụng DeFi, cho phép người dùng truy cập các dịch vụ như cho vay và giao dịch mà không cần trung gian.

Hệ thống thanh toán: Giao thức Solana Pay hỗ trợ hệ sinh thái thanh toán liền mạch, hoàn tất giao dịch trong vài giây.

Trò chơi và giải trí: Xử lý lượng giao dịch khổng lồ với độ trễ tối thiểu mở ra các ứng dụng Web3 cho trò chơi, giải trí và tính năng metaverse.

Token không thể thay thế (NFT): Nền tảng này đã thu hút ngày càng nhiều dự án NFT, cho phép người sáng tạo đúc, giao dịch và trưng bày nghệ thuật kỹ thuật số và vật phẩm sưu tầm.

Mạng lưới cơ sở hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN): Mạng lưới thế giới thực tận dụng công nghệ blockchain. DePIN mở rộng nguyên tắc phi tập trung của blockchain đến các cơ sở hạ tầng hữu hình như lưới điện và chuỗi cung ứng.

Kết luận

Solana là một blockchain mạnh mẽ với tốc độ nhanh, chi phí thấp và tiết kiệm năng lượng. Với các tính năng độc đáo như Proof of History và các công cụ tiên tiến khác, nó giải quyết hiệu quả các vấn đề phổ biến của blockchain truyền thống, chẳng hạn như tốc độ chậm và chi phí cao.

Qua nhiều năm, Solana đã phát triển thành một nền tảng phổ biến để xây dựng ứng dụng, giao dịch NFT và phát triển dự án Web3. Cam kết không ngừng về tốc độ và khả năng sử dụng đã biến Solana thành một nhân tố quan trọng trong lĩnh vực blockchain.