Ứng dụng của Blockchain: Quản trị Chính phủ

  • 2025-07-18

 

Mặc dù công nghệ blockchain ban đầu được thiết kế làm kiến trúc mạng cho Bitcoin, nhưng hiện nay nó đã được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Một trong số đó là quản trị chính phủ, nơi hệ thống phân tán đóng vai trò quan trọng và có tiềm năng lớn để cải thiện hoạt động của khu vực công.

Tại sao các cơ quan chính phủ muốn áp dụng công nghệ blockchain?

Công nghệ blockchain mang lại nhiều lợi ích tiềm năng cho quản trị chính phủ. Lý do chính khiến các cơ quan chính phủ cân nhắc sử dụng blockchain là khả năng tăng cường phi tập trung, nâng cao tính toàn vẹn dữ liệu và minh bạch, đồng thời cải thiện hiệu quả và giảm chi phí vận hành.

Phi tập trung và Tính toàn vẹn dữ liệu

Có nhiều cách thiết kế blockchain, nhưng tất cả đều có mức độ phi tập trung nhất định. Điều này là do mạng blockchain được duy trì bởi nhiều nút máy tính đồng bộ để xác thực và xác nhận dữ liệu. Các nút này phải đạt được sự đồng thuận và thống nhất về trạng thái của cơ sở dữ liệu, đảm bảo tính xác thực cao.

Do đó, hệ thống blockchain có tính bất biến cao, và khung của chúng có thể được tùy chỉnh để đảm bảo chỉ các bên được ủy quyền mới có thể truy cập hoặc thay đổi thông tin. Trên thực tế, các cơ quan quản lý có thể đóng vai trò là trình xác thực, tham gia vào quá trình phân phối và kiểm tra dữ liệu. Điều này giảm đáng kể khả năng dữ liệu bị giả mạo hoặc gian lận.

Các tổ chức phi chính phủ, trường đại học và công dân cũng có thể trở thành nút xác thực, tăng cường mức độ phi tập trung. Ngoài ra, cơ chế xác thực này có thể ngăn chặn các lỗi nhập liệu (ví dụ: khối dữ liệu thiếu thông tin cơ bản bị từ chối bởi các nút mạng phân tán).

Hơn nữa, trong tương lai, blockchain có thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình bầu cử. Bầu cử công bằng và minh bạch là nền tảng của dân chủ, và tính bất biến của blockchain biến nó thành giải pháp tuyệt vời để đảm bảo phiếu bầu không bị can thiệp. Ngoài việc cung cấp bảo mật bổ sung cho dữ liệu bầu cử, blockchain còn có thể giúp bỏ phiếu trực tuyến an toàn trở thành hiện thực. Ví dụ, bang Tây Virginia đã thử nghiệm công nghệ này trong cuộc bầu cử giữa kỳ Mỹ năm 2018.

Minh bạch

Cơ sở dữ liệu blockchain có thể lưu trữ và bảo vệ hồ sơ chính phủ, khiến việc thao túng hoặc che giấu thông tin trở nên khó khăn. Hiện nay, hầu hết dữ liệu chính phủ được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu tập trung do cơ quan chức năng kiểm soát. Điều này khiến dữ liệu nằm trong tay một số ít người, dễ dàng cho các hành vi mờ ám. Trong trường hợp này, blockchain là lựa chọn tốt hơn vì nó phân phối việc lưu trữ và xác thực dữ liệu cho nhiều bộ phận, giúp phân quyền hiệu quả.

Do đó, blockchain có thể trở thành cơ sở dữ liệu minh bạch, giảm (hoặc loại bỏ) nhu cầu tin tưởng giữa chính phủ và công chúng. Ví dụ, một số chính phủ châu Âu đang khám phá ứng dụng tiềm năng của sổ đăng ký dựa trên blockchain để giảm tranh chấp tài sản. Hệ thống phân tán này cho phép cơ quan chính phủ và công dân truy cập, xác minh dữ liệu, đồng thời mỗi bên đều có quyền sở hữu bản sao tài liệu chính thức.

Blockchain phi tập trung cũng cung cấp quyền truy cập vĩnh viễn vào hồ sơ, giúp cơ quan thực thi pháp luật và giám sát phát hiện tham nhũng hoặc lạm quyền. Hơn nữa, hệ thống blockchain có thể giảm hoặc loại bỏ nhu cầu về bên trung gian trong chia sẻ dữ liệu và giao dịch tài chính, khiến việc chuyển tiền thông qua các tổ chức không minh bạch trở nên khó khăn hơn.

Nâng cao hiệu quả

Một lý do khác khiến blockchain phù hợp với quản lý chính phủ là khả năng tối đa hóa hiệu suất và giảm chi phí vận hành. Vì hoạt động của chính phủ phụ thuộc vào ngân sách thuế, việc sử dụng ngân sách thông minh là vô cùng quan trọng. Hệ thống blockchain và hợp đồng thông minh có thể tự động hóa quy trình, giảm đáng kể thời gian và chi phí cho thủ tục hành chính.

Giảm chi phí hành chính không chỉ thiết thực mà còn nâng cao niềm tin và sự hài lòng của công chúng. Chi phí thấp và hiệu quả cao có thể giúp cơ quan quản lý nhận được sự ủng hộ lớn hơn. Chính phủ cũng có thể tái đầu tư tiết kiệm từ giảm chi phí vào các lĩnh vực khác (ví dụ: giáo dục, an ninh, y tế công).

Một ứng dụng khác của blockchain trong quản trị chính phủ là thuế. Nhờ sổ cái phân tán, việc chuyển tiền có thể diễn ra trơn tru (theo cài đặt trước), giảm chi phí hành chính liên quan đến thu thuế, phân phối và thực thi. Ví dụ, cơ quan thuế có thể tăng cường bảo mật bằng cách lưu trữ hồ sơ và xử lý tờ khai trên blockchain riêng tư, bảo vệ người nộp thuế khỏi gian lận hoặc trộm cắp thông tin.

Nhược điểm và hạn chế

Dù blockchain có thể nâng cao tính toàn vẹn dữ liệu, minh bạch và hiệu quả, việc sử dụng nó trong khu vực công vẫn có một số hạn chế.

Điều thú vị là tính bất biến của blockchain, dù là ưu điểm, đôi khi cũng trở thành nhược điểm. Việc không thể thay đổi dữ liệu khiến việc nhập liệu chính xác ngay từ đầu trở nên cực kỳ quan trọng, đòi hỏi các biện pháp đảm bảo tính chính xác của dữ liệu thu thập ban đầu.

Một số blockchain cho phép linh hoạt thay đổi dữ liệu, nhưng quá trình này yêu cầu sự đồng thuận của đa số nút. Do hệ thống phi tập trung, có thể xảy ra bất đồng. Tuy nhiên, vấn đề này có thể được giải quyết nhanh chóng trên blockchain riêng tư không yêu cầu mức độ phi tập trung cao.

Khi dữ liệu được lưu trữ trên blockchain, nó sẽ tồn tại vĩnh viễn với người dùng được phép, gây ra lo ngại về quyền riêng tư. Điều này có thể xung đột với quy trình niêm phong hồ sơ (ví dụ: xóa án tích). Một số quốc gia công nhận "quyền được lãng quên" trong luật pháp, và dữ liệu bất biến có thể vi phạm pháp luật hiện hành. Các giải pháp như tính năng hủy dữ liệu hoặc kỹ thuật mã hóa (ví dụ: zk-SNARKs hoặc các phương pháp chứng minh không tiết lộ thông tin khác) có thể khắc phục vấn đề này.

Cuối cùng, chính phủ cũng có thể là rào cản trong việc áp dụng blockchain. Ở một số nơi, cơ quan địa phương có thể không biết đến giá trị của blockchain, khiến họ bỏ qua nhiều lợi ích. Trong các chính phủ tham nhũng, việc chống lại blockchain để bảo vệ lợi ích cá nhân là điều dễ hiểu.

Kết luận

Dù có một số nhược điểm, blockchain vẫn có nhiều ứng dụng khả thi trong quản trị chính phủ. Từ tăng cường minh bạch đến đơn giản hóa thuế, mạng phân tán có thể giúp chính phủ nâng cao hiệu quả và xây dựng niềm tin công chúng. Một số ứng dụng vẫn đang trong giai đoạn ý tưởng, trong khi số khác đã được thử nghiệm ở nhiều nước.

Đáng chú ý, hệ thống số đã được sử dụng trong quản trị chính phủ từ trước khi blockchain ra đời (đầu những năm 2000). Estonia là một trong những nước tiên phong, khởi động chương trình định danh số năm 2002 và trở thành nước đầu tiên tổ chức bầu cử qua internet năm 2005. Năm 2014, chính phủ Estonia khởi động dự án e-Residency, đề xuất sử dụng blockchain để quản lý dữ liệu và nâng cao bảo mật số.

Go Back Top