Hợp đồng thông minh là một trong những công nghệ cốt lõi của blockchain. Khái niệm này lần đầu được đề xuất vào năm 1994 bởi Nick Szabo, một nhà khoa học máy tính và mật mã học nổi tiếng. Ông định nghĩa: Hợp đồng thông minh là một tập hợp các cam kết được định nghĩa bằng kỹ thuật số, một giao thức máy tính nhằm truyền tải, xác minh hoặc thực thi hợp đồng một cách tự động, trong đó tất cả các bên tham gia đều có thể thực hiện.

Nói một cách đơn giản, hợp đồng thông minh là công nghệ số hóa các hợp đồng trong đời sống và tự động thực thi khi đáp ứng các điều kiện nhất định. Ví dụ, nếu chúng ta thỏa thuận, đặt ra các biện pháp thưởng phạt, sau đó mã hóa thỏa thuận vào blockchain, khi điều kiện được kích hoạt, chương trình sẽ tự động thực thi—đó chính là hợp đồng thông minh.

Mặc dù khái niệm hợp đồng thông minh đã được đề xuất từ rất sớm, nhưng do hạn chế về công nghệ và các yếu tố khác, nó vẫn chưa được triển khai rộng rãi. Ngay cả hiện nay, hợp đồng thông minh đã có nhiều ứng dụng trên internet, như thanh toán tự động, bán hàng tự động… nhưng chủ yếu chỉ giới hạn giữa người dùng và tổ chức, gần như không có hợp đồng thông minh giữa người dùng với nhau.

Vấn đề cản trở sự phát triển của hợp đồng thông minh chính là sự tin tưởng. Chúng ta có thể thấy, dù công nghệ internet, công nghiệp… rất phát triển, nhưng chúng chỉ giải quyết mối quan hệ giữa vật với vật, cải thiện hiệu suất.

Trong cuộc sống, khi nhắc đến hợp đồng, hầu hết đều liên quan đến nhu cầu giữa những người lạ, và thường gắn với tiền bạc. Nếu chúng ta không quen biết, không có bên thứ ba đảm bảo, chúng ta thỏa thuận, tôi chuyển tiền cho bạn, nhưng bạn phá vỡ hợp đồng hoặc không thừa nhận thì sao? Đây chính là vấn đề tin tưởng giữa người dùng.

Vấn đề này không thể giải quyết bằng công nghệ internet hay công nghiệp, nên mới cần đến bên thứ ba, dẫn đến tình trạng hợp đồng thông minh hiện nay chủ yếu giới hạn giữa tổ chức và người dùng.

Cho đến khi công nghệ blockchain xuất hiện, hợp đồng thông minh giữa người dùng mới có thể triển khai rộng rãi. Tại sao? Vì blockchain có nhiều đặc điểm như phi tập trung, dữ liệu không thể sửa đổi… phù hợp với hợp đồng thông minh. Nếu chúng ta thiết lập hợp đồng thông minh qua blockchain, bạn không cần tin tôi—dữ liệu hợp đồng sẽ được ghi lại minh bạch trên chuỗi, có thể theo dõi và không thể thay đổi, từ đó giải quyết vấn đề tin tưởng giữa người lạ bằng công nghệ.

Chính vì điều này, dần dần, hợp đồng thông minh trở thành một trong những công nghệ cốt lõi của blockchain và là hướng ứng dụng quan trọng.

Hợp đồng thông minh có nhiều ưu điểm:

1. Loại bỏ trung gian: Người dùng có thể tự thiết lập hợp đồng nhờ công nghệ.

2. Minh bạch, công bằng: Điều kiện hợp đồng được viết rõ ràng bằng mã và lưu trên blockchain, quá trình thực thi hoàn toàn tự động, ngay cả nhà phát triển cũng không thể thay đổi.

3. Linh hoạt: Người dùng có thể tự do thiết lập hợp đồng, ngay cả với người lạ ở nước ngoài.

Tóm lại, hợp đồng thông minh không chỉ là cơ chế thực thi trong blockchain mà còn là hướng phát triển ứng dụng, mở rộng phạm vi sử dụng của blockchain. Chính nhờ hợp đồng thông minh, blockchain mới có một sân khấu rộng lớn hơn.