DeFi hiện là một khái niệm nóng trên thị trường blockchain. DeFi là viết tắt của Decentralized Finance, tức Tài chính Phi tập trung. Nó thực chất đề cập đến các giao thức phi tập trung được thiết kế để xây dựng một hệ thống tài chính mở, tức là tạo ra một hệ thống tài chính ngang hàng với tính minh bạch, khả năng tiếp cận và bao trùm thông qua các giao thức nguồn mở phân tán, giảm thiểu rủi ro về niềm tin và giúp người tham gia dễ dàng tiếp cận tài chính hơn.

Câu này hiểu như thế nào? Chúng ta đều biết rằng các dịch vụ tài chính xung quanh mình, chẳng hạn như cho vay, chuyển tiền, bảo hiểm, hiện đều được cung cấp với sự bảo lãnh của các tổ chức bên thứ ba. Còn blockchain, vốn là một cơ sở dữ liệu phi tập trung, có thể giải quyết các vấn đề liên quan đến niềm tin.

Do đó, một số người đề xuất loại bỏ các tổ chức tài chính trung gian và sử dụng công nghệ như blockchain, hợp đồng thông minh để thay thế chúng, từ đó xây dựng lại hệ thống tài chính truyền thống. Cách này vừa đảm bảo không có thực thể tập trung và toàn bộ hệ thống đủ tin cậy, lại không có hạn chế, cho phép mọi người trên thế giới tự do sử dụng dịch vụ tài chính. Từ đó, khái niệm DeFi ra đời.
Vì DeFi là một thuật ngữ bao quát cho các khái niệm tài chính, nó tự nhiên bao gồm nhiều lĩnh vực nhỏ. Hiện tại, các lĩnh vực nhỏ của DeFi bao gồm cho vay, sàn giao dịch phi tập trung, bộ tổng hợp, bảo hiểm, phái sinh, stablecoin, trong đó cho vay và bộ tổng hợp phát triển mạnh mẽ nhất.

Đầu tiên, hãy nói về lĩnh vực cho vay trong DeFi. Hiện có nhiều dự án cho vay trong DeFi, nhưng tựu chung đều có thể so sánh với vay ngân hàng, chỉ khác là đối tượng thay thế ngân hàng là các giao thức cho vay bằng hợp đồng thông minh được viết bằng mã.
Ví dụ, khi chúng ta vay ngân hàng và thế chấp tài sản thực, ngân hàng cần kiểm tra tín dụng, định giá tài sản, sau đó trải qua một loạt quy trình và thủ tục mới giải ngân cho chúng ta.

Trong thế giới DeFi, nguyên tắc cho vay cũng tương tự. Người dùng muốn vay cần thế chấp một số tài sản số như Ethereum, Bitcoin, sau đó hợp đồng thông minh sẽ giải phóng một lượng stablecoin USD tương ứng làm khoản vay. Khi hoàn trả số stablecoin USD cùng lãi vay, hệ thống sẽ trả lại tài sản thế chấp.
Trong quá trình này, vì ngân hàng được thay thế bằng giao thức hợp đồng thông minh viết bằng mã, nên các công đoạn như định giá tài sản, thẩm định, giải ngân đều do hợp đồng thông minh tự động thực hiện, giải quyết các vấn đề như thời gian dài và thủ tục rườm rà của vay truyền thống. Hơn nữa, vì mô hình cho vay DeFi dùng hình thức thế chấp vượt mức thay cho thẩm định tín dụng ngân hàng, nó cũng có thể phục vụ nhiều người không thể tiếp cận dịch vụ tài chính truyền thống.

Thứ hai, hãy nói về bộ tổng hợp, có thể so sánh với dịch vụ quản lý tài sản ngân hàng trong thế giới DeFi. Trong tài chính truyền thống, ngân hàng có các sản phẩm tiết kiệm định kỳ, bạn gửi tiền vào ngân hàng, nếu không rút trong thời gian quy định, ngân hàng trả lãi, còn ngân hàng dùng tiền đó để cho vay kiếm lời.
Bộ tổng hợp cũng hoạt động tương tự. Chúng ta có thể gửi tài sản số vào bộ tổng hợp, nó sẽ tìm các dự án cho vay DeFi có lợi nhuận cao nhất và phân bổ tiền của chúng ta vào đó để sinh lời. Điểm khác biệt là bộ tổng hợp trực tiếp trả lại lợi nhuận từ việc cho vay cho chúng ta, nên lợi nhuận từ bộ tổng hợp DeFi cao hơn, nhưng rủi ro cũng cao hơn.

Tất nhiên, ngoài cho vay và bộ tổng hợp, điểm khác biệt lớn nhất giữa DeFi và dịch vụ tài chính truyền thống là tính phi tập trung. Vì trong DeFi không có tổ chức bên thứ ba như ngân hàng, mỗi dự án DeFi giống như Bitcoin, có tổ chức tự trị riêng, ai cũng có thể tham gia và tự quản lý, duy trì dự án. Mọi quyết định quan trọng đều được thông qua bỏ phiếu tập thể, giống như chế độ nghị viện Mỹ, để cùng quyết định sự phát triển và thay đổi của dự án.

Tóm lại, DeFi giống như một bản ánh xạ của thị trường tài chính trong thế giới phi tập trung, mang theo tầm nhìn tốt đẹp, vì trên thế giới này, không phải ai cũng được hưởng dịch vụ tài chính tốt, hy vọng DeFi cuối cùng có thể tạo ra một thế giới tài chính phi tập trung mà ai cũng có thể tham gia.